Τι έχει αλλάξει στον μοντέρνο κόσμο τόσο ριζικά, ώστε πλέον να μιλάμε για διαφορετικής ποιότητας σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων; Κατά πόσο αυτή η αλλαγή επηρεάζει και στη διαμόρφωση της κοινωνίας μας; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της στοιχεία; Ποια η επίδρασή της στην ψυχοσύνθεση των ανθρώπων αλλά και του ίδιου μας του πολιτισμού;

Κάποιος νεαρός φίλος, μου περιέγραφε μια μέρα, το πώς ένιωσε όταν ξαφνικά του ανακοινώθηκε μέσω του Viber, πως η τρίμηνη σχέση του με την αγαπημένη του τελείωσε :
«Λες και έσκασε μια στα ξαφνικά η σαπουνόφουσκα στην οποία ταξίδευα χαλαρός», μου είπε χασκογελώντας.

Όπως αντιλαμβάνεστε, ο φίλος μου βρισκόταν ήδη και ενστικτωδώς στο στάδιο
αποτίμησης της σχέσης του με αυτή του φράση. Αναγνώρισε ευθύς την ποιότητα και την πορεία της. Χωρίς να το θέλει και κυρίως χωρίς να το ξέρει, ανέλαβε και την ευθύνη της αποτυχίας της.

Γιατί όμως συμβαίνει και παρατηρούμε όλο και περισσότερο τέτοιες εφήμερες σχέσεις, σχέσεις που δε σκάβουν, που δε κουβαλούν, που δε ταξιδεύουν μαζί για καιρό;

Μοντέρνες σχέσεις, που, αντιθέτως, κάνουν ωτοστόπ, τσαρκάρουν για λίγο με οχήματα που εγκρίνουν, γρατζουνάν με παιδικό φτυαράκι την άμμο, όσο παρτάρουν στην αμμουδιά κάποιας παραλίας κάνοντας ηλιοθεραπεία με δείκτη προστασίας κι όσο για κουβάλημα, κανένας λόγος. Εκτός από το κουβάλημα του Εγώ τους, φυσικά.

Όμως, οι μοντέρνες σχέσεις, οι «πίνουμε ποτάρες σε κλαμπάρες, το κατά δύναμιν και τρώμε άλλοι vegan, άλλοι όχι, σε ταβερνάκια τις Κυριακές, ή παραγγέλνοντας πίτσα και σουβλάκια»-πάντα έως σκασμού, έχουν καταστεί με μια λέξη, δυσλειτουργικές.

Μη ρεαλιστικές προσδοκίες, φιλοδοξία του χρήματος, κτητικότητα, εγωκεντρισμός και ναρκισσισμός έχουν βρει τον δρόμο προς τον ίδιο τον πυρήνα, αυτού που θεμελιώνει γερά μια ανθρώπινη σχέση.

Ειδικά στην Ελλάδα, οι γενιές που ξεπηδούν, οι γενιές του “ΟΚ”, του “σμρ” (σήμερα) του «κλ» (καλά), των τάμπλετ, των I Phone, των apps, η γενιά που επικοινωνεί με συντομογραφίες, δεινοπαθεί να βρει το δρόμο μέσα από μια χρεοκοπημένη χώρα με θολό επαγγελματικό ορίζοντα.

Πολύς δρόμος διανύεται στις μεταξύ τους σχέσεις, δίνοντας βάση στο φαίνεσθαι, στο έχειν και όχι στο είναι, πολύς περισσότερος δρόμος από όσο φαίνεται να έχει καλυφθεί ποτέ ως τώρα. Πολύς δρόμος, διανθισμένος με άτσαλα παιχνίδια εντυπώσεων.

Μια ολόκληρη κουλτούρα, με την οποία μεγάλωσαν, μέσω του κινηματογράφου, της τηλεόρασης, σε όλες αυτές τις ρομαντικές ιδέες τύπου “I’m singing in the rain”και όλα θα πάνε καλά, έχουν εμφυσήσει στις αθώες παιδικές ψυχές, από πολύ νωρίς, την ιδέα πως όλα θα πάνε καλά, ακόμη και με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια.

Τον τελευταίο καιρό από την άλλη, μεγάλα τηλεοπτικά μπάτζετ, προσανατολίζουν την προσοχή μας σε σενάρια καταστροφής του πλανήτη και ενδεχόμενης επιβίωσης μας ως μοναχικοί καβαλάρηδες.

Καταδεικνύουν δε, τη φοβερή δυσπιστία και αποξένωση μεταξύ των ανθρώπων, καθώς και την ταχεία διαφθορά της ανθρώπινης ηθικής, πράγματα που αποκαλύπτονται με φόρα, σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης. Ακόμη και οι good guys λυγίζουν, σου λέει.Καθένας είναι μόνος του, σου λέει. Και μη παρεξηγηθούμε.
Δεν υπάρχει κακό, εξ ορισμού, στη μοναξιά.

Απεναντίας, είναι λάθος που η μοναξιά έχει συσχετιστεί με τη λύπη, με την εικόνα ενός μοναχικού ανθρώπου, που ζει παρέα με τις γάτες του, ενός ατόμου που απομονώθηκε από τον περίγυρό του.

Συνηθίζεται να πιστεύεται πως «αν δεν είσαι τέρμα social persona, αν δεν υποστηρίζεις το μοντέρνο feature του endless chatterbox, που ‘ναι της μοδός, τότε έχεις μάλλον κάποιο πρόβλημα». Κάποιου είδους νεύρωση σε ταλαιπωρεί.

Θα μου πείτε, πως κάθε εποχή διατηρεί τους δικούς της κώδικες επικοινωνίας. Και πως κάθε εποχή υπέφερε από προβληματικές σχέσεις. Το ζήτημα με αυτή την εποχή όμως, είναι πως φοβάμαι πως έχουν περισσέψει οι κώδικες και την έχει κάνει για άλλα, η επικοινωνία.

Επιμένουμε λοιπόν στο ότι το να ζεις και μοναχικά, δεν είναι κακό καταρχήν. Είναι μάλιστα κάποτε απαραίτητο και θα ΄λεγα πως είναι και περιοδικά απαραίτητο, αν θέλει δηλαδή κάποιος να εκπαιδεύεται δια βίου στο πώς να ακούει τον εαυτό του εις βάθος. Αν θέλει να στοχαστεί πάνω στις ανάγκες του, στα λάθη του, αν θέλει να κάνει ένα ουσιαστικό update στο λογισμικό του, τελωσπάντων.

Και πώς μπορούν αλήθεια δυο άνθρωποι να μπορούν να ΄ναι μαζί κι αυτό να κρατήσει, αν δεν έχουν περάσει ή αν δε περνούν κατά διαλείμματα,τον αλκοολισμό της μοναξιάς – όπως μ’αρέσει να τον αποκαλώ,αυτόν τον αλκοολισμό, που σου επιτρέπει να δεις μες στη διαύγεια της θολούρας του, ποιος είσαι και τι έχεις πραγματικά ανάγκη;

Πώς μπορεί να θες στ΄αλήθεια να ‘σαι μαζί με κάποιον, αν δεν έχεις προσπαθήσει πρώτα να ‘σαι μαζί με τον εαυτό σου; Δηλαδή, πάνω σε ποιο οικοδόμημα θα χτίσεις τι, αργότερα;

Κι αν ακόμη ζεις με κάποιον κάτω από την ίδια στέγη, θα ΄πρεπε να μπορείς να διαχωρίζεις τα σύνορά ασφαλείας σου, αυτά που σε περίπτωση ανάγκης θα πρέπει ο άλλος να μπορεί να σεβαστεί, μέχρι να αποφασίσεις πως θα ξεμυτίσεις και πάλι έξω από αυτά. Που θα μπορεί να σεβαστεί, γενικά. Κι αυτό προϋποθέτει φυσικά, σεβασμό κι από τις δυο πλευρές. Αν είναι να δουλέψει δηλαδή, διαφορετικά κοροϊδεύει κανείς και πάλι τον εαυτό του.

Το να είσαι για λίγο μόνος δε σημαίνει πως θα είσαι και εντελώς μοναχικός.
Οι φιλίες που τυχόν παραμέλησες, αυτές που ΄ναι αληθινές και που δεν εξατμίστηκαν, σε περιμένουν. Πραγματικά, σε πολλές περιπτώσεις, καλλιεργημένες φιλίες, βαθιές, έχουν υπάρξει πολύ πιο αυθεντικές από ρομαντικές σχέσεις.

Χωρίς να θέλουμε να υποκαταστήσουμε το ένα με το άλλο, αντιλαμβανόμαστε γιατί συναντάμε συχνότερα, στις μοντέρνες σχέσεις, αυτό που λέμε «φίλοι με προνόμια» (friends with benefits). Πρόκειται για φίλους, που μοιράζονται και το ίδιο κρεβάτι κατά καιρούς, χωρίς φυσικά να αναλαμβάνουν την ευθύνη μιας ρομαντικής σχέσης την επόμενη μέρα.

Συμβαίνει φυσικά, να ξεπηδά κι ένα ειδύλλιο μέσα από τέτοιες απόπειρες, αλλά συχνότερα συμβαίνει να βλάπτει την ίδια τη φιλία στο βάθος της, κάτι που φαινομενικά δεν είναι ορατό, γιατί βολεύει πλειοψηφικά τους συμμετέχοντες, να μην είναι ορατό συνειδησιακά.

Δε μπορείς να πεις την άλλη μέρα, για παράδειγμα, « δε θέλω να είμαι φίλος σου πια» (εκτός και αν είσαι 5 χρονών), ενώ στις ρομαντικές σχέσεις μπορείς και παρά μπορείς να πεις « δε θέλω να είμαστε μαζί πια» κι αυτό κάνει «άουτς», πώς να το κάνουμε.

Είναι σα να σε πιάνει σφίξιμο στο στομάχι, είναι να σε πιάνει κρίση πανικού όταν είσαι ερωτευμένος και ακούς το « δε θέλω να είμαστε μαζί πια» και οι άνθρωποι φοβούνται τον πόνο. Οι τελευταίες γενιές μάλιστα, τον φοβούνται περισσότερο από ποτέ, έτσι αρκετά φυγόπονα, που έχουν μεγαλώσει.

Έπειτα είναι κι η μονογαμία. Αυτή η μάστιγα των δυτικών κοινωνιών, όπως την έχει καλλιεργήσει η Δυτική Εκκλησία. Το να εξισώνεται το σεξ με την αγάπη και ενώ όλοι ξέρουμε πως σε κάποια φάση, όλοι μας έχουμε επιθυμήσει κάποιον άλλον, έστω και εγκεφαλικά και να αντιμετωπίζεται αυτό ως ένα από τα θανάσιμα αμαρτήματα.

Κι εντάξει, είναι φυσιολογικό να γεννιέται μια κτητικότητα κι είναι ίσως και ένα κατάλοιπο από παλιότερες εποχές, όμως πώς κάποιος υποτίθεται πως θα νιώθει εσαεί ευτυχισμένος, όταν θα χρειαστεί να κάνει αυτόν τον συμβιβασμό με τον εαυτό του ή όταν καταρχήν θα τον εκλάβει ως συμβιβασμό;

Έτσι λοιπόν, με αυτά και με εκείνα, οι μοντέρνες σχέσεις, αποτελούν μικρές ανάπαυλες μοναχικότητας, μιας μοναχικότητας όμως, που σπανίως καλλιεργεί αυτά που οφείλει να καλλιεργήσει στην ανθρώπινη ψυχή.

Οι μοντέρνες σχέσεις, παθητικά επιθετικές, επιχειρούν να λύσουν το πρόβλημα της απόρριψης και φυσικά του πόνου, μέσα από κωδικοποιημένες επαφές, κωδικούς και εφαρμογές, μέσα από οριακή επικοινωνία τύπου social media, μέσα από μια υπέρ σεξουαλική γλώσσα του σώματος που όμως δεν ερεθίζει για πολύ, μιας που τα βλέμματα δεν έχουν και πολλά να πουν.

Τι προτείνουμε λοιπόν;

Να αρχίσει, κατ’αρχάς και κατ’αρχήν, ο καθένας από εμάς, να αποδέχεται τη διαφορετικότητά του και μετά του διπλανού του, κατά τρόπο απόλυτο. Είμαστε όλοι διαφορετικοί και κάθε σχέση αντανακλά τη διαφορετικότητά μας. Μέσα από αυτήν την αποδοχή, θα ξεπηδήσει φυσικά κι ο σεβασμός απέναντι στον εαυτό μας, αλλά και στους άλλους. Θα διευρυνθεί το μήκος και το πλάτος της κατανόησης. Πολύ λιγότερα πράγματα, θα χρειαστεί να συγχωρούμε, μιας που θα αντιλαμβανόμαστε συναισθηματικά πολλά περισσότερα.

Οφείλουμε κι από την άλλη, να τιθασεύουμε πού και πού τις επιθυμίες μας, χορεύοντας μαζί τους μεν, ακούγοντας δε, σοβαρά τι έχουν αυτές να μας πουν για τους εαυτούς μας.Αν αυτό σημαίνει να μείνουμε για λίγο καιρό μόνοι μας,ας το κάνουμε με πρόγραμμα και στόχο να επανέλθουμε, γνωρίζοντας όλο και πιο πολύ τι είναι αυτό που έχουμε ανάγκη, τι είναι αυτό που θέλουμε να αξίζουμε.
Και γυρνώντας, να πολεμήσουμε γι ‘ αυτό.

Στο επόμενο άρθρο, θα περιγράψουμε το τελευταίο update των μοντέρνων σχέσεων.
Μείνετε συντονισμένοι.

---

Το παρόν άρθρο σε μια πρότερη του μορφή, πρωτοδημοσιεύθηκε για το ΚΛΙΚ