Φραντς Κάφκα: «Είμαι ελεύθερος και γι’αυτό, χαμένος.»

«Το βιβλίο πρέπει να είναι το τσεκούρι για την παγωμένη θάλασσα μέσα μας.»
– από τη Μαρία Λυδία Κυριακίδου

[Synopsis]

Ο Φραντς Κάφκα ,γεννήθηκε σε μια μεσαιωνική, γερμανόφωνη εβραϊκή οικογένεια στις 3 Ιουλίου του 1883 στην Πράγα, στη Βοημία, σημερινή Τσεχική Δημοκρατία.
Ο Φραντς ήταν ο μεγαλύτερος από έξι παιδιά. Είχε δύο νεώτερα αδέλφια που πέθαναν σε βρεφική ηλικία και τρεις νεότερες αδελφές, τα οποία παιδιά έχασαν τη ζωή τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Ο πατέρας του, ο Χέρμαν Κάφκα (1852-1931), χαρακτηρίστηκε ως ένας ανυπόφορος τύρρανος στο σπίτι, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις στρέφει την οργή του στον Φραντς, όντας μάλιστα αγενής και ασεβής ως προς τη διαφυγή του γιου του στη λογοτεχνία.

Ο πατέρας του Κάφκα ήταν επιχειρηματίας που καθιερώθηκε ως ανεξάρτητος λιανοπωλητής ειδών και αξεσουάρ για άνδρες και γυναίκες, απασχολώντας μέχρι 15 άτομα.

Όλη τη ζωή του, ο Κάφκα αγωνίστηκε να «συναντηθεί» σε κάποιο σημείο με τον αυταρχικό του πατέρα.

Η μητέρα του Κάφκα, Τζούλι (1856-1934), ήταν η κόρη ενός ευημερεύοντα ζυθοποιού και ήταν καλύτερα μορφωμένη από τον σύζυγό της. Βοήθησε στη διαχείριση της επιχείρησης του συζύγου της και εργάστηκε σε αυτήν μέχρι και για 12 ώρες την ημέρα. Τα παιδιά ανατράφηκαν σε μεγάλο βαθμό από μια σειρά από νταντάδες και υπηρέτες.

[Σπουδές]

Από το 1889 έως το 1893, ο Φραντς παρακολούθησε ένα δημοτικό σχολείο αρρένων στην Πράγα. Εστάλη σε γερμανικά σχολεία κι όχι σε τσέχικα, γεγονός που αποδεικνύει την επιθυμία του πατέρα του για κοινωνική πρόοδο. Η εβραϊκή ανατροφή του περιοριζόταν κυρίως στο «bar mitzvah» του και πήγαινε στη συναγωγή τέσσερις φορές το χρόνο με τον πατέρα του, τα οποία δε του έδωσαν και πολλά για να συνεχίσει.

Το 1901 αποφοίτησε από ένα αυστηρό κλασικό γυμνάσιο με πολύ καλή βαθμολογία. Τα πήγαινε πολύ καλά στο σχολείο, παρακολουθώντας μαθήματα όπως τα Λατινικά, τα Ελληνικά και η Ιστορία.
Μετά το γυμνάσιο πήγε στο Πανεπιστήμιο Charles Ferdinand, όπου αρχικά αποφάσισε να σπουδάσει χημεία, αλλά μετά από δύο εβδομάδες άλλαξε γνώμη και αποφάσιε να σπουδάσει Νομική. Στο τέλος του πρώτου του έτους, συναντήθηκε με έναν ακόμη μαθητή ένα χρόνο νεαρότερο απ ‘ό, τι ήταν ο ίδιος, τον Μαξ Μπροντ, ο οποίος και θα γινόταν ο πιο στενός φίλος του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, μαζί με τον δημοσιογράφο και συμφοιτητή του στη Νομική ,Φέλιξ Γουέλτς.

Ο Κάφκα, έλαβε το πτυχίο του Διδάκτορα του Δικαίου στις 18 Ιουνίου 1906 και υπηρέτησε το υποχρεωτικό ένα έτος μη αμειβόμενης θητείας ως νομικός υπάλληλος σε αστικά και ποινικά δικαστήρια.

[Καριέρα]

Στα τέλη του 1907 , άρχισε να εργάζεται σε μια τεράστια ιταλική ασφαλιστική εταιρεία, όπου έμεινε για σχεδόν ένα χρόνο. Η αλληλογραφία του κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μαρτυρεί ότι ήταν δυσαρεστημένος με το χρονοδιάγραμμά του εργασίας – από τις 8 μ.μ. (20:00) έως τις 6 π.μ. (06:00) – καθώς καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολο το να επικεντρωθεί στη γραφή του.

Στις 15 Ιουλίου 1908 παραιτήθηκε και λίγες εβδομάδες αργότερα βρήκε πιο κατάλληλη απασχόληση στο «Ινστιτούτο Ασφαλίσεων Ατυχημάτων Εργαζομένων» του Βασιλείου της Βοημίας». Εργάστηκε εκεί μέχρι τον Ιούλιο του 1922, όταν και αποσύρθηκε για λόγους κακής υγείας.

Αναφέρεται συχνά στα έργα του για τη δουλειά του ως ασφαλιστής με τον όρο «εργασία για το ψωμί μου», κι αυτό μαρτυρεί πως για εκείνον ήταν μια δουλειά που υπήρχε μόνο για να του πληρώνει τους λογαριασμούς. Ωστόσο, δεν έδειξε κανένα σημάδι αδιαφορίας για τη δουλειά του, καθώς οι διάφορες προσφορές που έλαβε κατά τη διάρκεια της καριέρας του αποδεικνύουν ότι ήταν σκληρά εργαζόμενος υπάλληλος.
Παράλληλα, ο Κάφκα ήταν αφοσιωμένος και στο λογοτεχνικό του έργο.

[Προσωπική ζωή]

Το 1912, στο σπίτι του δια βίου φίλου Μαξ Μπρόντ, ο Κάφκα γνωρίστηκε με την Φέλις Μπάουερ , η οποία ζούσε στο Βερολίνο. Κατά τη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών ανταποκρίθηκαν με θέρμη μεταξύ τους ,συνευρίσκονταν περιστασιακά και δύο φορές είχαν αρραβωνιαστεί με σκοπό να παντρευτούν. Η σχέση τους έληξε τελικά το 1917.

Το 1917, άρχισε να πάσχει από φυματίωση, η οποία θα απαιτούσε συχνή ανάρρωση, κατά τη διάρκεια της οποίας δέχθηκε τη φροντίδα της οικογένειάς του, κυρίως της αδερφής του Ότλα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1920,ανέπτυξε μια παθιασμένη σχέση με την Τσέχα δημοσιογράφο και συγγραφέα, Μιλένα Γιεσένσκα.

Το 1923, μετακόμισε για λίγο στο Βερολίνο με την ελπίδα να αποστασιοποιηθεί από την επιρροή της οικογένειάς του και να επικεντρωθεί στη γραφή του. Στο Βερολίνο, έζησε με τη Ντόρα Διαμαντάν, μία 25χρονη δασκάλα νηπιαγωγείου , η οποία και καταγοταν από μια ορθόδοξη εβραϊκή οικογένεια, αλλά που όμως ήταν αρκετά ανεξάρτητη ώστε να δραπετεύσει από το παρελθόν της στο γκέτο. Η Ντόρα έγινε η ερωμένη του και άσκησε μεγάλη επιρροή ως προς το ενδιαφέρον του Κάφκα για το Ταλμούδ – ένα ιερό βιβλίο του Εβραϊκού Νόμου.

[Τελευταία χρόνια – Θάνατος]

Συμφωνείται ,γενικά, ότι ο Κάφκα υπέφερε από κλινική κατάθλιψη και κοινωνικό άγχος καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής του. Έπασχε επίσης από ημικρανίες, αϋπνία,δυσκοιλιότητα, και άλλες ασθένειες, που συνήθως προκαλούνται από υπερβολική καταπόνηση του οργανισμού. Προσπάθησε να τα αντισταθμίσει όλα αυτά με ένα σχήμα φυσιοθεραπευτικών θεραπειών, όπως μια χορτοφαγική διατροφή και την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων μη παστεριωμένου γάλακτος.

Παρόλα αυτά, η φυματίωση του επιδεινώθηκε. Επέστρεψε στην Πράγα και στη συνέχεια εισήχθη στο σανατόριο του Δρ. Χόφμαν για αποθεραπεία, όπου όμως πέθανε στις 3 Ιουνίου 1924.

Βρίσκεται θαμμένος στο ίδιο σημείο με τους γονείς του, κάτω από έναν οβελίσκο δύο μέτρων ,στο Νέο Εβραϊκό Νεκροταφείο της Πράγας στο Όλσανσκε.

[Λογοτεχνικό έργο]

Το πρώτο πεζογράφημα του Κάφκα, το οποίο διασώζεται, είναι η «Περιγραφή ενός αγώνα» που ξεκίνησε να γράφει μετά το 1902 – ένα πρώιμο έργο που δεν δημοσιεύτηκε όσο ζούσε, διακρίνεται όμως για την ακρίβεια της γραφής του.

Το καλοκαίρι του1912,κατά τη διάρκεια διακοπών μαζί με τον Μαξ Μπροντ στη Γερμανία, ο Κάφκα ήρθε σε επαφή με τον εκδότη Καρλ Βολφ, o οποίος εκδήλωσε το ενδιαφέρον του να αναλάβει την έκδοση ενός βιβλίου του. Ο Βολφ υπήρξε εκείνος που τελικά εξέδωσε για πρώτη φορά βιβλίο του Κάφκα το 1913.

Επρόκειτο για τη συλλογή «Παρατήρηση» . Ακολούθησε η έκδοση του «Θερμαστή» σε μία σειρά νέων συγγραφέων με τον τίτλο «Η Ημέρα της Κρίσεως», της «Μεταμόρφωσης» ,»της Κρίσης», της «Σωφρονιστικής Αποικίας»και τέλος της συλλογής «Ένας αγροτικός γιατρός» (1920) . Η συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Ένας καλλιτέχνης της πείνας» , είχε προετοιμαστεί από τον ίδιο τον Κάφκα για δημοσίευση, αλλά τελικά εκδόθηκε λίγο μετά το θάνατό του.

Ακόμη και με την επιδείνωση της υγείας του, ο Kafka συνέχισε να γράφει. Το 1916 ολοκλήρωσε την «Η κρίση», η οποία μίλησε άμεσα για τη σχέση που μοιράστηκε με τον πατέρα του. Αργότερα έργα που περιλαμβάνονται «στην ποινική αποικία» και «ένας γιατρός της χώρας» και οι δύο τελειώθηκαν το 1919.

Το 1924, ένας άρρωστος αλλά ακόμα εργαζόμενος Kafka τελείωσε τον «Καλλιτέχνη της πείνας», μια συλλογή από τέσσερις ιστορίες,που αποδεικνύουν το συνοπτικό και διαυγές ύφος που σημάδεψε τη γραφή του στο τέλος της ζωής του.

Αλλά ο Κάφκα, που εξακολουθεί να ζει με τους δαίμονες που μαστίζουν με τον ίδιο τον εαυτό του την αμφιβολία, ήταν απρόθυμος να απελευθερώσει το έργο του στον κόσμο. Ζήτησε από τον Μπροντ, να καταστρέψει τυχόν ανέκδοτα χειρόγραφα με ένα σημείωμα που τον είχε ως αποδέκτη. Ο Μπροντ αγνόησε το αίτημα του- κι ευτυχώς για εμάς- χρησιμοποιώντας ως βασικό επιχείρημα το ότι όταν ο Κάφκα ζητούσε κάτι τέτοιο, γνώριζε κατά βάθος ότι δεν θα μπορούσε να ικανοποιηθεί μία τέτοια απαίτηση.

Μετά το θάνατο του Κάφκα, ο Μπροντ ετοίμασε την έκδοση των μυθιστορημάτων «Ο Πύργος (1925), «Η Δίκη» (1925) και «Αμερική» (1927), έργα που θεωρούνται ουσιαστικά ημιτελή.

Αν και ο Κάφκα έχαιρε κάποιας φήμης ως συγγραφέας στην εποχή του, θεωρείται πως ήταν οι πρώτες μετά θάνατον εκδόσεις των μυθιστορημάτων του που είχαν σημαντική συνεισφορά στην εδραίωση της θέσης του στην παγκόσμια λογοτεχνία.

[«Η Μεταμόρφωση»]

Η πιο δημοφιλής σύντομη ιστορία του, «Η Μεταμόρφωση», ολοκληρώθηκε το 1912 και δημοσιεύθηκε το 1915. Η ιστορία γράφτηκε από το δωμάτιο του τρίτου ορόφου του κτιρίου όπου και διέμενε ο Κάφκα, το οποίο προσφέρει άμεση θέα στον ποταμό Μολδάβα και τη γέφυρα των διοδίων.

«Στεκόμουν στο παράθυρο για μεγάλες περιόδους», έγραψε στο ημερολόγιό του το 1912, «και συχνά έμπαινα στον πειρασμό να καταπλήξω τον συλλέκτη διοδίων στη γέφυρα κάτω με τη βουτιά μου».

[Κληρονομιά «Κάφκα»]

Τα έργα του Κάφκα αποτέλεσαν ένα είδος συμβόλου της αγωνίας του σύγχρονου ανθρώπου, μέσω της επαναλαμβανόμενης περιγραφής ενός ασφυκτικού, γραφειοκρατικού και συχνά παράλογου περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο δρουν οι ήρωες του.

Ο όρος καφκικό, που έχει καθιερωθεί ως ορολογία, συμπυκνώνει την ατμόσφαιρα που αποπνέει το σύνολο του έργου του και χρησιμοποιείται σήμερα για τον χαρακτηρισμό κάθε έργου τέχνης που εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά. «Η Δίκη» και «Ο Πύργος «εξιστορούν την εφιαλτική εμπλοκή του ήρωα στα γρανάζια μιας απρόσωπης, αδυσώπητης δύναμης που τον τιμωρεί για κάτι μη συγκεκριμένο, για ένα έγκλημά του που ο ίδιος αγνοεί ή που υπάρχει ενδεχομένως στο υποσυνείδητό του.

Τα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατό του, αρκετοί διακεκριμένοι λογοτέχνες προέβαλαν θετικά το έργο του, μεταξύ αυτών ο Άλντους Χάξλεϋ και ο Αλμπέρ Καμύ, ενώ ενδιαφέρον για τον Κάφκα έδειξαν και οι Γάλλοι υπαρξιστές.
Μέχρι σήμερα το έργο του έχει γίνει αντικείμενο εκτενούς ανάλυσης και κριτικής.

#Apodyoptis_special:
Μάθε #4 facts ακόμη που δε γνωρίζεις για τον Κάφκα,
απόλαυσε #4 αποφθέγματα του

Ήταν χορτοφάγος.
Σταματούσε να εργάζεται μετά τις 2 τα ξημερώματα.
Είχε σχεδόν μετακομίσει στο Ισραήλ.
Ο αγαπημένος του συγγραφέας ήταν ο Γκουστάβ Φλωμπέρ.

[#4 αποφθέγματα του μεγάλου συγγραφέα]
» Η νεότητα είναι ευτυχισμένη, γιατί έχει τη δυνατότητα να δει την ομορφιά. Όποιος διατηρεί την δυνατότητα να δει την ομορφιά, δε γερνάει ποτέ.»
«Γράφω διαφορετικά από όπως μιλάω, μιλάω διαφορετικά από όπως σκέφτομαι, σκέφτομαι διαφορετικά από όπως θα ΄πρεπε να σκέφτομαι κι έτσι όλα μάζι συνεχίζουν στο βαθύτατο σκοτάδι.»
«Το νόημα της ζωής είναι ότι σταματά.»