εξοστρακίζει το ποίημα.
Ας είναι.
Προτιμώ το σώμα σου.»
– σύνθεση, επιμέλεια: Μαρία Λυδία Κυριακίδου
Το έχουμε ξαναπεί από τούτο εδώ το βήμα, πως για μεγέθη του διαμετρήματος του Γιάννη Ρίτσου, εκτός του ότι προσωπικά δε τιτλοφορούμαστε να εκπονήσουμε κάποιου είδους κριτική θεώρηση, ταυτόχρονα, ακόμη δε καλυπτόμαστε ηθικά, ή πνευματικά, διαβάζοντας και την πιο επίπονη διατριβή που να τον αφορά – και πιστέψτε μας το έχουμε ήδη δοκιμάσει.
Αν ξεκινήσει κανείς μόνο από το ποσοτικό μέγεθος της δουλειάς του, (πάνω από 100 ποιητικές συλλογές, εννέα μυθιστορήματα, τέσσερα θεατρικά, μεταφράσεις, χρονογραφήματα κ.ά) μπορεί κανείς απλά να ξεκινήσει να αναλογίζεται για το ύψος των νοημάτων του αναστήματος του Ρίτσου, με το οποίο έρχεται να αναμετρηθεί.
Όμως ο ίδιος ο Ρίτσος, βρίσκεται πέρα από κάθε τέτοιου είδους αναμέτρηση. Την προσπερνά και την ποδηγετεί, διότι δεν τον αφορά να αναμετρηθεί μαζί σου. Δε μονομαχείτε. Εκείνο που τον αφορά είναι να σου διηγηθεί τον μύθο και την ιστορία του αιώνα που κληρονόμησε, εκείνου του ίδιου που έζησε και που αργότερα μας κληροδότησε. Τον αφορά η ολική εικόνα του ανθρώπου και ο ίδιος αποτελεί μια απεικόνιση αυτού που είναι πλησιέστερου στον ολικό καλλιτέχνη. Είναι ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης που όμως δε σκοπεύει να πάψει να εξελίσσεται.
Ελεγείες, μνείες ηρώων, κοινωνικοί αγώνες, αναχώματα, έρωτας.
Ηθοποιός, χορευτής, ζωγράφος.
Άνθρωπος.
Και μέσα σε όλα του τα ανθρώπινα, η φωτεινή απλότητά του, που φωτίζει την ύψιστη του πολυτέλεια: αυτή του να μην υποκύπτει στην ευτέλεια μιας ευκαιριακής ευμάρειας, να μην υποκύπτει σε συναλλαγές χονδρεμπορίου, φενάκης μιας αστικής ευταξίας.
Ο Ρίτσος σε ωθεί περισσότερο από πολλούς άλλους ποιητές να τον φανταστείς σαν έναν άλλον Οδυσσέα – μάλλον, καταρχήν σαν Οδυσσέα. Ακούς τον Όμηρο να επικαλείται τη μούσα και τον φέρνεις εμπρός σου, σχηματοποιείς τον ιδανικό Έλληνα :
«Τον άντρα τον πολύτροπο πες μου, θεά, που χρόνια
παράδερνε, σαν πάτησε της Τροίας τάγιο κάστρο,
κι ανθρώπων γνώρισε πολλών τους τόπους και τη γνώμη
κι έπαθε πλήθος συμφορές στα πέλαγα, ζητώντας
πως στην πατρίδα του άβλαβος να πάει με τους συντρόφους…»
Πολλά είναι που έχουν γραφτεί κι ειπωθεί για τον ανυπέρβλητο τεχνίτη του λόγου που ακούει στο όνομα Γιάννης Ρίτσος. Και δεν αρκούν.
Στο παρόν αφιέρωμα, εμείς θα υποσημειώσουμε τον Ρίτσο του Έρωτα. Θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε συγκεντρωμένα ορισμένα επιλεγμένα αποσπάσματα από την ποιητική του συλλογή με τίτλο «Ερωτικά», η οποία εκδόθηκε το 1981, από τις εκδόσεις Κέδρος.
Απολαύστε τα!
«Τώρα
με τη δική σου αναπνοή
ρυθμίζεται το βήμα μου
κι ο σφυγμός μου»
«Όχι. Όχι.
Η ανάμνηση του σώματος
δεν είναι σώμα.
Σφίγγω
συμπυκνωμένο αέρα»
«Το απερίφραστο -έλεγε-
εξοστρακίζει το ποίημα.
Ας είναι.
Προτιμώ το σώμα σου»
«Ήθελα κάπου να τα πω,
να τα μοιράσω –
τόσο μεγάλα.
Δεν τα είπα.
Ασφυχτικά μεγάλωσα,
μόνος»
«Αυτά που δεν είπαμε
ίσως να συντηρούν ακόμη
χειρονομίες δικές μας
πράξεις δικές μας
σαν πράξεις τρίτων»
«Κυριακή
τα χέρια μου
μες στην υπομονή τους
τι μυστικά που ετοιμάζουν
τον νέο αγώνα
με τα χέρια σου»
«Σώμα γυμνό
πλαγιασμένο ή όρθιο
άγνωστη γεωγραφία
χίλιες φορές μελετημένη
αποστηθισμένη
άγνωστη»
«Το πουκάμισό του
δεν του τόραψε
το κάρφωσε όλο με καρφίτσες
να το φορεί και να λαβώνεται»
«Πώς ζουν οι πεθαμένοι
χωρίς έρωτα;»
«Ένδοξοι κι άδοξοι
συναντημένοι κάποτε
στον ίδιο σφυγμό.
Δεν κάνει ο έρωτας
διακρίσεις»
APODYOPTES 