«John Barleycorn Must Die», μια «αναρχική» αναγεννησιακή μπαλάντα

«Ο χαρακτήρας του John Barleycorn στο τραγούδι είναι προσωποποίηση της καλλιέργειας του κριθαριού και των αλκοολούχων ποτών που παρασκευάζονται από αυτό, της μπύρας και του ουίσκι»
– γράφει ο Θωμάς Αργυρέας

4105201108600012 — Sir John Barleycorn – Miss Hop – (and their only child) Master Porter. Manner Of: Thomas Rowlandson, Publisher: Thomas Tegg, Date: 1807–1815

Το «John Barleycorn» είναι βρετανικό παραδοσιακό τραγούδι. Υπάρχουν αμέτρητες εκδόσεις αυτού του τραγουδιού. Ένα σκωτσέζικο ποίημα με παρόμοιο θέμα, «Quhy Sowld Nocht Allane Honorit Be«, περιλαμβάνεται στο χειρόγραφο Bannatyne του 1568.

Ο χαρακτήρας του John Barleycorn στο τραγούδι είναι προσωποποίηση της καλλιέργειας του κριθαριού -ενός πολύ σημαντικού για τους Βρεττανούς δημητριακού- και των αλκοολούχων ποτών που παρασκευάζονται από αυτό, της μπύρας και του ουίσκι.

Στο τραγούδι, ο John Barleycorn παρουσιάζεται να υφίσταται ταλαιπωρίες, θάψιμο, ανάσταση, επιθέσεις, βασανιστήρια, θάνατο και πολτοποίηση που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια της καλλιέργειας του κριθαριού, όπως όργωμα, σπορά, ανάπτυξη, θερισμό, αλώνισμα, άλεσμα και βύνη.

Η Kathleen Herbert βρίσκει σύνδεση μεταξύ της μυθικής φιγούρας του Beowa (προέρχεται από τον αγγλοσαξονικό παγανισμό, εμφανίζεται στις πρώιμες βασιλικές αγγλοσαξονικές γενεαλογίες και το όνομά του σημαίνει «κριθάρι») και της φιγούρας του John Barleycorn.

Ο Χέρμπερτ λέει ότι οι Beowa και Barleycorn είναι ένα και το αυτό, σημειώνοντας ότι οι λαϊκοί βάρδοι περιγράφουν λεπτομερώς το βάσανο, το θάνατο, την ανάσταση μέχρι την παραγωγή του ποτού-αίματος του Barleycorn και, τέλος, υμνούν τα αναζωογονητικά αποτελέσματα του «να πίνεις το αίμα του».

Οι συντάκτες AL Lloyd και Ralph Vaughan Williams, στις σημειώσεις τους στο βιβλίο των αγγλικών λαϊκών τραγουδιών Penguin (London, 1959), αναρωτιούνται εάν η μπαλάντα είναι «μια ασυνήθιστα συνεκτική μεταφορά της λαϊκής παράδοσης» ή «η δημιουργία ενός αναρχικού αναγεννησιακού ύμνου που κατάφερε να γίνει «λαϊκό άσμα». Σε κάθε περίπτωση, σημειώνουν, είναι «ένα παλιό τραγούδι», με αναρίθμητες τυπωμένες παραλλαγές που χρονολογούνται ήδη από τον 16ο αιώνα.

Παραθέτω μερικές ενδεικτικά:

(Burns, 1782)

There was three kings into the east,
Three kings both great and high,
And they hae sworn a solemn oath
John Barleycorn should die.^[1]

Μια πρώιμη αγγλική εκδοχή έχει ως εξής:

There was three men come out o’ the west their fortunes for to try,
And these three men made a solemn vow, John Barleycorn must die,
They ploughed, they sowed, they harrowed him in, throwed clods upon his head,
Til these three men were satisfied John Barleycorn was dead.

Οι παλαιότερες εκδοχές μοιάζουν με του Burns μόνο ως προς την προσωποποίηση του κριθαριού, με τον Barleycorn να βασανίζεται και να δολοφονείται από διάφορους τεχνίτες. Η έκδοση του Burns, ωστόσο, παραλείπει τα κίνητρά τους.

Σε μια εκδοχή των αρχών του δέκατου έβδομου αιώνα, οι μυστηριώδεις βασιλιάδες της έκδοσης του Burns ήταν στην πραγματικότητα συνηθισμένοι άντρες, ταπεινωμένοι από το ποτό, οι οποίοι πήραν την εκδίκησή τους από τον John Barleycorn για την άδικη κατάντια τους:

Sir John Barley-Corn fought in a Bowl,
who won the Victory,
Which made them all to chafe and swear,
that Barley-Corn must dye.

Μια άλλη πρόωρη παραλλαγή παρουσιάζει τον John Barleycorn να παίρνει εκδίκηση από τον μυλωνά:

Mault gave the Miller such a blow,
That from [h]is horse he fell full low,
He taught him his master Mault for to know
you neuer saw the like sir.

Το John Barleycorn Must Die είναι το τέταρτο άλμπουμ σε στούντιο της αγγλικής ροκ μπάντας Traffic, κυκλοφόρησε το 1970 από την Island Records στο Ηνωμένο Βασίλειο και από την United Artists στις Ηνωμένες Πολιτείες, (κατάλογος UAS 5504). Έφτασε στο σημείο 5 στον Billboard 200, κάνοντάς το το δημοφιλέστερο άλμπουμ τους στις ΗΠΑ^[2] και έχει πιστοποιηθεί από το RIAA ως gold record. Επιπλέον, το single «Empty Pages» έμεινε για οκτώ εβδομάδες στο Billboard Hot 100, φτάνοντας στο σημείο 74. ^[3] Το άλμπουμ ήταν οριακά λιγότερο επιτυχημένο στο Ηνωμένο Βασίλειο, φτάνοντας στον αριθμό 11 στο UK Albums Chart.^[4].

Οι στίχοι, από την εκδοχή που τραγουδήθηκε στο συγκεκριμένο άλμπουμ, παρατίθενται στην συνέχεια και σε προσωπική απόπειρα ερμηνείας.

There were three men came out of the West Their fortunes for to try And these three men made a solemn vow: John Barleycorn must die.	Ήρθαν τρεις άντρες απ’ την Δύση Τις τύχες τους να δοκιμάσουν Και οι τρεις αυτοί άνδρες έκαναν επίσημο όρκο: Ο John Barleycorn πρέπει να πεθάνει
They’ve ploughed, they’ve sown, they’ve harrowed him in Threw clods upon his head And these three men made a solemn vow: John Barleycorn was dead	Τον χαράκωσαν (όργωμα), τον σκόρπισαν (σπορά), τον βασάνισαν (σβάρνισμα) Έριξαν βώλους χώμα (σκέπασαν έως και) στο κεφάλι του Και αυτοί οι τρεις άνδρες έκαναν επίσημο όρκο: Ο John Barleycorn ήταν νεκρός
They’ve let him lie for a very long time Till the rains from heaven did fall And little Sir John sprung up his head And so amazed them all	Τον άφησαν να κείτεται (παραχωμένος) για πολύ καιρό Μέχρι να πέσουν βροχές από τον ουρανό Και ο μικρός Sir John τίναξε το κεφάλι του (μέσ’ απ’ το χώμα) Και θαύμασαν έκπληκτοι όλοι
They’ve let him stand till midsummer’s day Till he looked both pale and wan And little Sir John’s grown a long, long beard And so become a man	Τον άφησαν να σταθεί μέχρι το μεσοκαλόκαιρο Μέχρις ότου φάνηκε χλωμός κι αδύνατος συνάμα Και ο μικρός Sir John έβγαλε μακριά-μακριά γενειάδα Κι έγινε πιά άνδρας.
They’ve hired men with the scythes so sharp To cut him off at the knee They’ve rolled him and tied him by the way Serving him most barbarously	Προσέλαβαν άντρες με δρεπάνια κοφτερά Για να τον κόψουν στα γόνατα Τον έδεσαν και τον κύλισαν στο δρόμο Του φέρθηκαν με τον πιο βάρβαρο τρόπο
They’ve hired men with the sharp pitchforks Who pricked him to the heart And the loader he has served him worse than that For he’s bound him to the cart	Μίσθωσαν άνδρες με αιχμηρά δικράνια Που τον τρύπησαν στην καρδιά Και ο φορτωτής του φέρθηκε χειρότερα Γιατί τον έδεσε στην καρότσα
They’ve wheeled him around and around the field Till they came unto a barn And there they made a solemn oath On poor John Barleycorn	Τον περιέφεραν τριγύρω στο χωράφι Μέχρι που ήρθαν σε έναν αχυρώνα Και εκεί έκαναν επίσημο όρκο Στον φτωχό John Barleycorn
They’ve hired men with the crab-tree sticks To cut him skin from bone And the miller he has served him worse than that For he’s ground him between two stones	Προσέλαβαν άντρες με σκληρά ραβδιά (πιθανόν αναφέρεται σε χοντρές βίτσες με κόμπους). Για να του γδάρουν το δέρμα από τα οστά (Αντί για αλώνισμα ράβδιζαν δυνατά τα στάχυα και χώριζαν τον καρπό από το σανό) Και ο μυλωνάς του φέρθηκε ακόμα χειρότερα. Γιατί τον έθλιψε ανάμεσα σε δύο μυλόπετρες
And little Sir John and the nut-brown bowl And his brandy in the glass; And little Sir John and the nut-brown bowl Proved the strongest man at last	Και ο μικρός Sir John και το καρυδόχρωμο μπολ Και το μπράντυ (απόσταγμα-αίμα) του στο ποτήρι. Και ο μικρός Sir John και το καρυδόχρωμο μπολ Ανέδειξαν επιτέλους τον άνδρα, τον πιό δυνατό
The huntsman, he can’t hunt the fox Nor so loudly to blow his horn And the tinker he can’t mend kettle nor pot Without a little Barleycorn	Ο κυνηγός, δεν μπορεί να κυνηγήσει αλεπού Μήτε να φυσήξει το κέρας του τόσο δυνατά Και ο γανωματής δεν μπορεί να γυαλίσει την χύτρα ή το δοχείο Χωρίς λίγο Barleycorn

Ανατρέχοντας στις μνήμες μου, πίσω στην δεκαετία του ’70, θυμάμαι ότι το συγκεκριμένο τραγούδι είχε μια ιδιαίτερα έντονη επίδραση σε μας τους νέους και θεωρείτο μια πρόσκληση στην αντίσταση και την εξέγερση.

Για κάποιον μυστηριώδη λόγο, δικαίωνε την παρατήρηση των AL Lloyd και Ralph Vaughan Williams ως «δημιουργία ενός αναρχικού αναγεννησιακού ύμνου που κατάφερε να γίνει λαϊκό άσμα».

Ίσως η εκδοχή του Burns που μιλάει για δολοφόνους βασιλιάδες και που δεν αναφέρεται στα κίνητρα του βασανισμού και της θανάτωσης του John Barleycorn-κριθαριού να είναι πιό κοντά στην ρίζα του μύθου και στις βάρβαρες μεθόδους παραδειγματικής θανάτωσης που εφάρμοζαν οι εξουσίες.

Και, τελικά, η μπαλάντα, δικαίωνε τον κάθε βασανισμένο νεκρό που αναγεννιόταν κατά χιλιάδες, μέσα από το χώμα που τον έθαψαν. Ίσως ήταν όντως ένα τραγούδι αντίστασης μέσα από την αθώα αλληγορία του κριθαριού και των ποτών του..

Πηγή πληροφοριών Wikipedia