– γράφει ο Νίκος Σταϊκούλης
Όσο κι αν προσπαθήσαμε οι άνθρωποι στη διάρκεια των χρόνων, δεν καταφέραμε να αποτινάξουμε από μέσα μας τη βία. Είπαμε πως μεγαλώσαμε, ότι δεν έχουμε πια συγγένεια με τα άλλα ζωντανά κι αυτό γιατί είμαστε πλέον πολιτισμένοι, δεν μας τυφλώνει το ένστικτο. Ξέρουμε, λέμε, να τιθασεύουμε τα πάθη μας, να μην υποκύπτουμε στη μανία της φύσης μας. Αυτό που καταφέραμε είναι, τελικά, να συνεχίζουμε να πληγώνουμε, να συνεχίζουμε να κυνηγάμε, να παραμένουμε εκδοχές του κόσμου.
Καμιά ζωή δεν είναι δυνατόν να σταθεί χωρίς τη βία. Κάθε της βήμα, κάθε της πράξη, κάθε ανάσα που παίρνει, ακόμη κι αν δεν γίνεται αντιληπτό, είναι μια μορφή επίθεσης, μια πράξη βίας. Απλώς ο άνθρωπος, μέσα στην αλαζονεία του, πως είναι ανώτερος, και στα πλαίσια του πολιτισμού του, την ύψωσε με λόγους υψηλούς, δικαιολογίες πιο πιστευτές. Σκοτώνει πλέον για την τιμή, για το ανώτερο. Το είδος μας έχει, μάλιστα, ιδεατά μέσα στο χτίσιμο του πολιτισμού του, απορρίψει τη βία, την έχει καταπιέσει, έτσι που ο άνθρωπος κατέληξε πλέον να την ασκεί, να την παρακολουθεί ξανά και ξανά για την ευχαρίστηση, να την αναζητά με τρόπους που δεν θα επιφέρουν τον αποκλεισμό του. Δεν μπορεί να αποβάλλει αυτό το ένστικτο που στην αρχή ήταν χρήσιμο για την καθημερινή επιβίωσή του, όσες ηθικές κι αν εφεύρει, γιατί βρίσκεται στη φύση του.
Το ίδιο το ένστικτο ανήκει στην ηθική. Ακόμη και μέσα του ο άνθρωπος βιαιοπραγεί. Συγκρούονται οι ορμές που αποτελούν την ενότητά του, συγκρούονται η μοιχεία με την πίστη, η επιβίωση με την τιμή, η υπακοή με την αντίσταση, η κυριαρχία με την ταπείνωση. Μέσα από αυτήν ακριβώς την πάλη, η εκδοχή που νικά φτιάχνει την ηθική.