– στην Μαρία Λυδία Κυριακίδου
Τον εξαίρετο ποιητή και δημιουργό ‘Αγγελο Ήβο, (κατά κόσμον Β.Σ. Παπακωνσταντίνου),τον γνώρισα μέσω του διαδικτύου και κάπως …αργά – αν σκεφτεί κανείς πως γράφει εκτιθέμενος δημόσια εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια.
Κι αυτό συνέβη ως εξής. Σε κάποια δεδομένη χρονική περίοδο, η ποιήτρια Λουκία Πλυτά, που συμμετείχε και στο περιοδικό μας κι έπειτα από δική μου παρότρυνση να μου συστήσει κι άλλους ποιητές και δημιουργούς που είχε σε εκτίμηση και που πιθανόν δεν είχαν υποπέσει στην αντίληψή μου, μου ανέφερε το όνομά του. Δε μπορούσα να φανταστώ εκείνη την στιγμή την απίστευτη τύχη που θα με συναντούσε, διαβάζοντας τον Άγγελο Ήβο.
Κι ευτυχώς που ο Άγγελος βοήθησε να ξεπεραστούν τα τυπικά φράγματα μεταξύ δύο αγνώστων. Τουλάχιστον αυτό συνέβη μεταξύ μας. Σε πολύ λίγο καιρό έφτασαν, ως δώρο,στο σπίτι μου τέσσερα βιβλία του. Ως δώρα, ναι. Προφανώς, ως γνήσιος καλλιτέχνης, γνωρίζει πως δε μετρά σε νόμισμα κανένα καλό λογοτεχνικό έργο, όπως και να ‘χει. Και πως η αληθινή του αξία βρίσκεται στο διαμοίρασμα μεταξύ όσων μπορεί και να το εκτιμήσουν κάπως.
Διάβασα, το λοιπόν, τα βιβλία του.
Το » Εβίβα λα ρεβολουτσιόν», που αποτελεί βιβλίο εκτός εμπορίου 40 κειμένων και μόλις 500 αντιτύπων, σε επιμέλεια του Ερμή Παπακωνσταντίνου, με τοποθέτησε αυτόματα σε συλλέκτη κι η συγκίνησή μου έγινε αυτομάτως διπλή. Οι «Παραδόσεις Απαλής Ανατομίας» (εκδόσεις Ίβυκος) με ταξιδεύουν, ακόμη κι ως σήμερα, πολλές μεταμεσονύκτιες ώρες και με εμφανή προσωπική εμμονή στο ποίημα » Ο ερωτικός δράκων Μαρία»(για ευνόητους λόγους). Η «Ξερολιθιά»(εκδόσεις Πάροδος), με έφερε απέναντι στον καθρέφτη ως σύγχρονη Ελληνίδα, με ταξίδεψε πάνω σε κάθε απαλή αμμουδιά, πάνω σε κάθε κοφτερό βράχο, σε κάθε απόκρημνη πλαγιά. Με πήγε σε αρχαίες σπηλιές, ανάμεσα σε σκιές, αλλά και σε σημερινά λιβάδια, όλο φως και αρώματα. Με γέμισε Ελλάδα, με πότισε Έλληνα. Μου μύρισε Μεσόγειο. Το «Ορέων και Θανάτων» με ταξίδεψε και βαθιά στην Ιστορία, καθώς είχα την αίσθηση πως έκανα παρέα με τον Όμηρο, ανάμεσα σε άλλους…
Σε όλα τα βιβλία του είναι παρούσα η σάτιρα. Άμετακίνητοι άξονες σε όλες τις συλλογές του, η γυναίκα, ο έρωτας, η σάρκα, ο θάνατος.
Ο Άνθρωπος.
Καθώς δεν είμαι κριτικός λογοτεχνίας (απελθέτω απ’ εμού…), δε τόλμησα να γράψω κάτι σχετικό με τα βιβλία του και την λογοτεχνική τους αξία. Προτίμησα να τα παρουσιάζω μέσω του περιοδικού, σε όλους εσάς, που πιθανόν, ομοίως, δεν είχατε την τύχη να τον γνωρίζετε αλλά και σε σας που τον γνωρίζετε και τον αγαπάτε. Μιαν ημέρα, του ζήτησα δειλά και μια συνέντευξη. Προς μεγάλη μου έκπληξη, αποδέχθηκε την πρόσκληση.
Κι ιδού!
• Τι προσπαθείς να επικοινωνήσεις με την τέχνη σου;
Γράφω από παιδί. Αλλά η διάρκεια και το συνεχές της γραφής ποτέ δεν συσχετίστηκε με την έκδοση. Σαν η ανάγκη για έκφραση, έστω στα βουβά, να προείχε εκείνης για την επικοινωνία. Από το πρώτο μου ποιητικό βιβλίο, το Αχε, ως το δεύτερο, το Παραδόσεις Απαλής Ανατομίας μεσολάβησαν περί τα είκοσι χρόνια. Και το τελευταίο μου το Εβίβα λα Ρεβολουτσιόν, το έβδομο ποιητικό, απέχει 15 χρόνια από το Νηών Κατάλογος. Εκδοτική ασυνέχεια… Αλλά δεν με έχει αγκαζάρει η ποίηση αποκλειστικά. Στα ενδιάμεσα έχουν εκδοθεί αρκετά έργα, είτε επιστημονικά, είτε σατιρικά.
Με την ποίηση κατά κάποιο τρόπο δεν επιδιώκω να πω τίποτα γιατί, αν το σκόπευα συνειδητά και συστηματικά, δεν θα ήμουν ελεύθερος. Αν λοιπόν θέλω να πω συγκεκριμένα πράγματα για την κοινωνία μου αρκεί η σάτιρα. Το έκανα με την Ψ-ολυμπιάδα, το έκανα και με το Δια χειρός Ελλήνων, ή με το Περί Μαθημάτων ιδιαιτέρων. Στην ποίηση (που να εξομολογηθώ ότι δεν την χωνεύω και πολύ, αφού με αποσπά από τα μεγαλύτερα έργα μου), αναζητώ την εκρηκτική δράση των λέξεων, την στριγκιά μουσική τους, το μυστήριο. Το θέμα με νοιάζει πάντα λιγότερο. Αν και τα θέματα δεν μπορούν να είναι πολλά: ο έρωτας, ο θάνατος κι η βία. Άρα το ίδιο πάντα με διαφορετικές μορφές. Το Εβίβα λα Ρεβολουτσιόν είναι πολιτικό έργο, βίαιο έργο κι ερωτικό μαζί.
• Αλλάζεις το όνομά σου ακόμα και στις ποιητικές συλλογές. Πώς κατέληξες στην επιλογή του ψευδώνυμου “Άγγελος Ήβος”;
Χαχα, έψαξα στο google και είδα ότι όλα τα άλλα ήταν πιασμένα! Το Άγγελος παραπέμπει στο κανονικό μου όνομα και το Ήβος παραπέμπει στον έρωτα. Δεν είναι ότι μικρός έπινα πολλές πορτοκαλάδες Ήβη! Σοβαρολογώντας, τα ψευδώνυμα, νομίζω περισσότερα των 7, ακόμα και γυναίκας όνομα, εξηγούνται επειδή εργάζομαι σε μια μικρή πόλη που δεν θα συγχωρούσε πολλά-πολλά σε έναν αξιότιμο καθηγητή: ούτε «αναρχικές» ιδέες ούτε περιγραφές των γυναικείων κορμιών. Επαγγελματικές αντιπαλότητες και συντηρητισμός, θρησκοληψία και κακία, αμάθεια και χωριατιά… αν ήταν καθημερινά να παλεύω μ’ αυτά, δεν θα μου έμενε καιρός για τίποτε άλλο. Έτσι, όσο πιο αθόρυβα, τόσο καλύτερα.
• Υπάρχει κάποια ρουτίνα, κάποιο μοτίβο ή κάποιο τελετουργικό προ γραφής;
Ω ναι, ναι, σίγουρα ναι. Κάθομαι στο τζάκι, πίνω αργά μισό μπουκάλι ρούμι, ατενίζω μια μάσκα Baining και ξεκινάω να γράφω στις 23.27! Χαχα.
Μα όχι. Γράφω όποτε να ναι, όπου να ναι ,σε ό,τι να ναι. Γράφω όταν επιτηρώ σε τεστ, γράφω πίνοντας καφέ… Αν και προτιμώ τον υπολογιστή, με τις λέξεις δίχως ίχνος του γραφικού μου χαρακτήρα, γιατί αυτό φορτίζει συναισθηματικά και σε οδηγεί να αποδέχεσαι ως ωραίες ακόμα και τις ανοησίες.
• Υπάρχει κάποιου είδους επιτυχία στη λογοτεχνία; Ποιος θεωρείς πως είναι ο επιτυχημένος λογοτέχνης;
Μου είναι πολύ πιο εύκολο να πω ποιος δεν είναι. Κριτήριο δεν είναι σίγουρα τα βραβεία και οι έπαινοι (έχω πάρει κι εγώ ένα πρώτο βραβείο ποίησης όταν ήμουν δεκαεννιά-είκοσι…) Δεν είναι ούτε οι πωλήσεις: αυτές είναι σχεδόν πάντα ζήτημα κυκλωμάτων κι εκδοτών, άρα συμβιβασμών και τράμπας. Αδιαφορώ γι’ αυτά και θεωρητικά και έμπρακτα. Έχω τυπώσει αρκετά έργα σε πολύ μικρό αριθμό αντιτύπων, διακόσια, εκατό, ακόμα και πέντε. Το τελευταίο μου βιβλίο πάλι, αν και βγήκε σε 600 αντίτυπα, παρέκαμψε τελείως τις έννοιες εκδότης και βιβλιοπωλείο. Το δίνω έτσι, σ’ όποιον το ζητήσει ή σ’ όποιον νομίζω ότι καλό θα ήταν να το δει. Έχω την εντύπωση, όπως ευτυχώς κι άλλοι, ότι κάτι δεν πάει καλά με την αναγνωρισιμότητα και τα φώτα. Μην μπερδέψουμε τη λογοτεχνία με τα άρλεκιν υπό την ευρεία έννοια. Επιτυχημένος μάλλον είναι ο συνεπής με το έργο του. Αλλά η συνέπεια, η επιμονή για την δημιουργία έγκυρου έργου δεν είναι εύκολη, δεν είναι εμπορική. Είναι βραδυφλεγής κι ο κόσμος πάντα βιαζόταν.
• Το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα προσφέρουν με θετικό πρόσημο στην υπόσταση ενός ποιητή;
Οπωσδήποτε. Άλλωστε έτσι δεν γνωριστήκαμε κι εμείς; Μου αρέσει να ψάχνω μέσα-μέσα σε ιστοσελίδες για λογοτεχνία και ποίηση. Πάντα υπάρχει πιθανότητα για κάποια ανακάλυψη ή και για …θλίψη. Ακόμα και το FB είναι ενδιαφέρον. Τόσο επειδή φέρνει ανθρώπους κοντά, όσο και γιατί είναι πολύ καλή πηγή μελέτης και αυτοκριτικής, για όποιον τον ενδιαφέρει το σπορ. Καθένας πχ αναρτώντας ένα κείμενο μπορεί να σκεφτεί καλύτερα για το έργο του: αν το υπερτίμησε, αν το παρεξήγησε… Αρκεί να μην μπερδεύεται από τις «καρδούλες». Το FB εμφανίζει συχνά, μέσω του πλήθους των likes, την κακοποίηση της ποίησης ως αριστούργημα. Μα ευτυχώς τούτα είναι εφήμερα. Εντάξει. Έχω κάνει παλιότερα κάποιες αναρτήσεις πάνω στο θέμα. Είχα μιλήσει για την τραγικότητα κάποιων ποιητών που δέχονται ως σχόλιο για το έργο τους το καλημέρα Σάσα μου. Χειρότερα (ή μήπως καλύτερα;), το FB εξομοιώνει τον δέκτη με τον πομπό. Είναι συχνό να βλέπεις εξυπνακίστικες προεκτάσεις του γραπτού ή κι αντιρρήσεις. Δεν υπάρχει η σεβαστική σιωπή που χαρακτηρίζει την ανάγνωση ενός βιβλίου.
• Στο ποίημα σου “Ζαν Πολ Μαρά” γράφεις:
“Σας αγαπούσαν εν ζωή;
Το κατά δύναμιν.
Ξέρετε τι είμαστε οι άνθρωποι…
Εγωιστές του κερατά.”
Έχει ελπίδες ο άνθρωπος, Άγγελε;
Θα προσπαθώ να το απαντώ γράφοντας κι άλλα ποιήματα…
Πιστεύεις πως τα καλά ποιήματα έχουν κάποιον κοινό παρονομαστή; Κάποιες ομοιότητες;
Δεν ξέρω τι να εννοήσω με το «καλό ποίημα». Δεν αρέσουν τα ίδια σε όλους. Αλλά επ’ ουδενί ένα καλό ποίημα για μένα δεν μπορεί να πάσχει στην μουσική του, στο μέτρο. Κι ούτε μπορεί να έχει φτιασίδια, δεν τις χρειάζεται τις όμορφες λέξεις, την φρίκη των δια-κοσμητικών επιθέτων. Οι ανεμώνες είναι πανέμορφες στο λιβάδι και σπάνια σ’ ένα γραπτό. Το ίδιο κι η σελήνη: καλύτερα να μένει στον ουρανό της παρά να γίνεται φεγγαράκι για ερωτοπλανταγμένους. Τοποθετούμενος τελείως προσωπικά, θα συγχωρούσα πολύ δύσκολα σ’ ένα ποίημα την πενιχρή ή ανύπαρκτη φαντασία του δημιουργού, την απουσία μιας συνταρακτικής εικόνας. Ή πάλι την έλλειψη ειρωνείας για τη ζωή. Η «Φούγκα του θανάτου» του Τσέλαν ή η «Πρέβεζα» του Καρυωτάκη έχουν απόκοσμη μουσική, έχουν μαύρο γάλα, έχουν πικρή ειρωνεία.
•Αν μπορούσες να διαλέξεις έναν μόνον από τους εκατοντάδες στίχους σου που ΄πεσε σαν πέλεκυς στην ψυχή σου και ακόμα σε βασανίζει… ποιος θα ‘ταν;
Ποτέ δεν θυμάμαι τους στίχους που έγραψα. Τους αναγνωρίζω ως δικούς μου μόνον διαβάζοντάς τους. Ακόμα και σε ποιήματα άλλων… Και τους καταλαβαίνω προφανώς λόγω της μουσικής τους, του υποστρώματος. «Η Πάτμος των ματιών σου» δεν γράφεται συμπτωματικά… Συχνά κολλάω σε στίχους που δεν είναι στίχοι, αλλά τίτλοι ποιημάτων, άσχετα αν γράφτηκαν ή δεν γράφτηκαν, ξέρω γω… πχ Εφίδρωσις αντιμονίου με σαφράν. Μεταξύ μας, ναι, οι στίχοι που με βασανίζουν δεν είναι δικοί μου, αλλά άλλων. Ποτέ δεν θα ξεφύγω από την παρομοίωση που έκανε ο Όμηρος για έναν αποκεφαλισμό Τρώα: την ώρα που άρχιζε να πέφτει το κεφάλι του, έμοιαζε με παπαρούνα που γέρνει το δικό της προς το χώμα.
APODYOPTES 