[Βιογραφικό σημείωμα]
Ο Νίκος Καρούζος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες Ποιητές του 20ου αιώνα, γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου του 1926 στο Ναύπλιο και έφυγε απ’ τη ζωή στις 28 Σεπτεμβρίου του 1990 στην Αθήνα.
Παραθέτοντας κάποια βιογραφικά στοιχεία του, μπορούμε να διακρίνουμε πως η ζωή του ήταν από πολλές απόψεις συνταρακτική και γεμάτη τρικυμίες, ενώ παράλληλα αρνούνταν τις συμβάσεις, ανεξάρτητα από την πρόελευσή τους. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και μέλος του ΕΑΜ και διώχθηκε μετακατοχικά, ενώ η μητέρα του υπήρξε κόρη κληρικού και δασκάλου.
Ο ίδιος ο ποιητής εντάχθηκε στην νεολαία της ΕΠΟΝ και γνώρισε το σκληρό πρόσωπο της εξορίας, τόσο στην Ικαρία (1947), όσο και στην Μακρόνησο (1951). Οι διώξεις είχαν ως αποτέλεσμα να υποστεί νευρικό κλονισμό και να απολυθεί από την Μακρόνησο το 1953, δίχως ποτέ να υπογράψει δήλωση μετάνοιας. Αντίθετα απ’ ότι θα περίμενε κανείς, λόγω της προηγούμενης διαδρομής του, ο ίδιος δήλωνε ιδεολογικά Αναρχοκομμουνιστής κι όχι Κομμουνιστής, αν και αναγνώριζε πως η Οκτωβριανή Επανάσταση βοήθησε τα μέγιστα στα δικαιώματα υπέρ των εργατών τον 20ο αιώνα.
Αμφισβητούσε δε πως ο θεσμός του κράτους μπορεί να συμβάλει υπό την όποια μορφή του, στην πορεία προς το σοσιαλισμό και την αταξική κοινωνία. Επιπλέον, δεν δέχονταν για τον εαυτό του το χαρακτηρισμό του στρατευμένου ποιητή, δίχως όμως να κατακρίνει γενικότερα τη στράτευση.
[Το έργο]
Στην προσωπική του διαδρομή, εγκατέλειψε τις σπουδές του στην νομική και στις πολιτικές επιστήμες, ώστε να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στην Ποίηση, επιδεικνύοντας πλούσια και πολύ αξιόλογη έκδοση ποιητικών συλλογών κι όχι μόνο.
Για το έργο του όπως γράφει η Ειρήνη Γιαννάκη “Αν επιχειρήσει κανείς μία εγκάρσια τομή στο έργο του, παθαίνει ίλιγγο από την αντίστιξη, τα δυσθεώρητα ύψη και τα απροσμέτρητα βάθη, χαζεύει την εξέλιξη από τη θρησκευτικότητα μέχρι την απόλυτη εκμηδένιση της γλώσσας: ο παρεξηγημένα «θρησκευτικός» ποιητής με τα ιδιότυπα βυζαντινά χρώματα που αγγίζουν έναν παγανιστικό ερωτισμό. Ο επαναστάτης αναρχικός κυνικός «σκύλος» –anar-chien– που καταργεί δόγματα και «θολά μαντεία».
Για το έργο του θα βραβευτεί το 1961 με το Β’ κρατικό βραβείο ποίησης και το 1988 με το Α’ κρατικό βραβείο ποίησης, το 1972 με το Α΄ Εθνικό Βραβείο Ποίησης, το οποίο μοιράστηκε με τους Τάκη Βαρβιτσιώτη και Μίλτο Σαχτούρη και συνάμα θα ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα με εκδόσεις στο εξωτερικό. Παράλληλα, θα συνεργαστεί με αρκετά λογοτεχνικά περιοδικά ( Νέα Εστία, Αθηναϊκά Γράμματα, Τομές, η Λέξη κ.α), όπως και με το τρίτο πρόγραμμα της ΕΡΑ με εκπομπή αφιερωμένη στη λογοτεχνία.
Η ιδιοσυγκρασία του Ν. Καρούζου που τον οδήγησε σε μια μοναχική από πολλές πλευρές πορεία και η επιλογή του να αρνείται με συνέπεια κάθε μορφής περιχαράκωση, είχε αντανάκλαση στην προσωπική του ζωή, καθώς έπρεπε συχνά να αντιμετωπίσει δυσχέρειες και προβλήματα σε διάφορα επίπεδα, από τον εκδοτικό οίκο με τον οποίο συνεργάζονταν, μέχρι την ίδια την επίσημη πολιτεία.
[Το Υπουργείο Πολιτισμού και το μάθημα αξιοπρέπειας]
Με σοβαρά προβλήματα οικονομικά και υγείας, ο Ν. Καρούζος έκανε αίτηση στο υπουργείο Πολιτισμού, ώστε νατου χορηγηθεί τιμητική σύνταξη. Το αίτημα ικανοποιήθηκε εν μέρει, καθώς εγκρίθηκε μεν, αλλά τον κατέτασε στην κατηγορία ποιητών Β’! Το τελευταίο αποτέλεσε πλήγμα στην αξιοπρέπεια του ποιητή, με συνέπεια να αρνηθεί την προσφορά. Παρά το κλίμα συμπαράστασης υπέρ του αιτήματος του Ποιητή, η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού δεν άλλαξε.
Έτσι, προς το τέλος του βίου του, ο Ν. Καρούζος έμεινε χωρίς σταθερό εισόδημα και ασφάλιση,. Όταν λίγο αργότερα χρειάστηκε να νοσηλευτεί με σοβαρά προβλήματα υγείας και δίνοντας την ύστατη μάχη με την επάρατη νόσο, χρειάστηκε την έκδοση βιβλιαρείου απορίας και την αλληλεγγύη συντρόφων και φίλων.
Ο Νίκος Καρούζος συνεπής με τις αξίες του ως το τέλος, για μια ακόμα φορά αρνήθηκε να συμβιβαστεί και με την άρνησή του κατάδειξε πως η Τέχνη δεν είναι αγαθό μετρήσιμο, με μέτρα και σταθμά μπακάλικου.
Επιπλέον, μαζί με το έργο του μας άφησε παρακαταθήκη κι ένα μάθημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η οποία δε γνωρίζει τίμημα ή σωστότερα δεν είναι διαπραγματεύσιμη όσο μεγάλο κι αν είναι το κόστος.
Πηγή:[ istoriatexnespolitismos.wordpress.com]
[Νίκος Καρούζος – Μονόγραμμα ΕΡΤ 1990]
[#Apodyoptis_on_Nikos_Karouzos]
Ποίημα στὸ μαγνητόφωνο
Χορό της νύχι ἂς ὦ φῶτα ἠχηρὰ
θαυμάσιο βράδυ
ὁ ἔγχρωμος θόρυβος τῆς πόλεως
τὴ μοναξιά μου διαιροῦσε πότε κίτρινη
πορτοκαλένια κυανὴ καὶ τώρα κόκκινη
βάφοντας πράσινο τὸ περπάτημα.
Εἶχε λευκὰ σημάδια ἡ ἀγάπη.
Στόπ. Ἐπιστροφή.
Εἶχε λευκὰ σημάδια τοῦ κόσμου ἡ ταραχή.
Τὰ νέφη ἀόρατα.
Ὄχι.
Στὶς ἐρημιὲς τοῦ φεγγαριοῦ μέσ᾿ στὰ κλήματα
μαρμαίρει ὁ ἄγγελος ἐνῶ
γελιέται ὁ θάνατος καὶ ἡ νύχτα
διασκεδάζει μὲ διάττοντες.
Ὄχι, ὄχι.
Ὁ χρόνος πλησιάζει τὰ ὁράματα
νυχοπατώντας.
Ἀπληστία!
Ἔπρεπε νὰ βυθίσω περισσότερο
τὴ θλίψη μέσα στὴν ψυχή μου.
Ὄχι.
Στολίζει τὴν ἔκταση ὁ γρύλος.
Ἡ νύχτα κατεβαίνει τὴ σκάλα τοῦ σκοταδιοῦ
κάθεται στὸν ἔρωτα τῆς Μαίρης.
Ἔρημες ἀναπνέουν στοὺς κήπους οἱ προτομὲς
Στόπ. Ὅλα σβήνονται.
Θέλω νὰ βγῶ ἀπ᾿ τὶς λέξεις
βαρέθηκα.
Ν᾿ ἀκούω καλύτερα στὸ ἀπέναντι μπαλκόνι
τί λένε οἱ δυὸ μόνιμες γριὲς
ποὺ κάθονται μὲ τὶς ὦρες.
APODYOPTES 