Η «στρατηγική – τεχνική» στην πρώτη εκδεδομένη ποιητική συλλογή της Φιλαρέτης Βυζαντίου
– γράφει ο Σπύρος Βουτσινάς

Η «στρατηγική – τεχνική» στην πρώτη εκδεδομένη ποιητική συλλογή της Φιλαρέτης Βυζαντίου με τίτλο «Πυρ Εσώτερον»

Η «στρατηγική – τεχνική» είναι η μέθοδος συντακτικής ανάπτυξης του ποιητικού λόγου. Είναι επιλογή συνειδητή και σκοπεύει στην συναρπαγή του αναγνώστη όταν σαρώνει με πρώτη ματιά το κείμενο. Επιθυμία του ποιητή είναι η σύναψη σχέσης ποιήματος και αναγνώστη και κατ’ επέκταση η τεθλασμένη φανταστική σχέση ποιητή και αναγνώστη.

Η βουβή συνομιλία ποιητή – αναγνώστη προϋποθέτει την αποκωδικοποίηση του συμβολικού υπονοούμενου και ανάλυση του ρυθμικού σήματος ώστε να επέλθει ο μουσικός πνευματικός συντονισμός μεταξύ τους.

Η μέθοδος έχει δυο άξονες : α) την σύνταξη των προτάσεων και β) την ρητορική γοητεία.

Η ποίηση της Φιλαρέτης Βυζαντίου είναι ποίηση καταστάσεων και άρα κατά κάποιο τρόπο είναι αφηγηματική και περιγραφική. Ο αφηγητής είναι το πρώτο πρόσωπο «εγώ».

[Δεν μπορώ να κοιμηθώ

Δεν τολμώ να τραγουδήσω

να ζωγραφίζω δεν ξέρω

μα πρέπει κάπως να σπρώξω τον χρόνο…]

Διαβάζοντας ο αναγνώστης σε πρώτο πρόσωπο το υποκείμενο γίνεται ο ίδιος το υποκείμενο της πρότασης. Εισέρχεται μέσα στην κατάσταση που περιγράφεται και ανασύρει από την προσωπική του εμπειρία την ταύτιση και την οικειότητα με το ποιητικό συμφραζόμενο.

[Ταξιδεύω τη ζωή μου

με υπερταχεία

ανηλεούς κατεύθυνσης ]

Εδώ το ρήμα ταξιδεύω από αμετάβατο γίνεται μεταβατικό ταξιδεύω την ζωή μου. Αποκλείει κάθε πιθανότητα αποστασιοποίησης. Η περιγραφή είναι λιτή αλλά η εικόνα των ταξιδιών σε σταθμούς και μέσα σε τρένα ή και πιο αφηρημένα ως περιπλάνηση υιοθετείται άμεσα από τον αναγνώστη και οικειοποιείται την υπονοούμενη εμπειρία ως δική του περιπέτεια. Στα επόμενα στάδια της ανάγνωσης θα γεννηθούν και τα συναισθήματα και θα συγκροτηθούν οι στοχασμοί σε πρόταση ολότητας κάλλους και ιδεών.

Σχεδόν σε όλα τα ποιήματα, το συντακτικό βάρος πέφτει στα ρήματα και μάλιστα σε ρήματα αισθήσεων [Ακούω τους λυγμούς / Οσμίζομαι την ταραχή / Σέρνω το βλέμμα πάνω τους . τα φθονώ…. Που με παίδεψαν / που με άρμεξαν/που με πρόδωσαν…]
Από τα ρήματα αισθήσεων , σύμφωνα με τα παραπάνω, μαεστρικά μας οδηγεί στα συναισθήματα … «που με πρόδωσαν». Με τον τρόπο αυτό καταργείται το εποπτικό είδωλο του πραγματικού και εμφανίζεται το υπέρ πραγματικό κατά την σουρεαλιστική σύλληψη του ονείρου που είναι πάνω από καταστάσεις και υποκείμενα πρόσωπα.

Ο άλλος άξονας , όπως προανέφερα, είναι η ρητορική της γοητείας ως αγόρευση ποιητική που στα ποιήματα εδώ είναι η επανάληψη. Δυο παραδείγματα: Στο ποίημα «ΜΝΗΣΘΗΤΙ ΜΟΥ» σε τρεις στροφές ο τελευταίος στίχος είναι : « Μνήσθητι μου ΓΗ και Ουρανέ» Στο ποίημα «ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΞΥΛΙΝΟ ΡΟΛΟΓΙ»,  επαναλαμβάνεται ο στίχος : « Οι ώρες, τα λεπτά ,τα ασήμαντα δεύτερα».

Εκτός από αυτές τις βασικές επιλογές και άλλα τεχνάσματα εξυπηρετούν αυτούς τος στόχους
(λέξεις, παθητική σύνταξη, αλλαγή ρυθμού κ.λ.π.)