Μην υποτιμήσετε ούτε καν τα χταπόδια!!
Ο Frans de Waal, πρωτευοντολόγος και ηθολόγος στο Πανεπιστήμιο του Emory, έχει εκδώσει ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Είμαστε αρκετά έξυπνοι για να αναγνωρίσουμε πόσο τα ζώα είναι έξυπνα;» (Are We Smart Enough to Know How Smart Animals Are?). Και σε αυτό δίνει εκατοντάδες παραδείγματα εκπληκτικής νοημοσύνης από μη ανθρώπινα είδη, συμπεριλαμβανομένων πολλών περιπτώσεων όπου άλλα ζώα φαίνεται να είναι πιο έξυπνα από εμάς.
Οι χιμπατζήδες, για παράδειγμα, μπορούν εύκολα να νικήσουν τον άνθρωπο όταν ανακαλούν ένα σύνολο αριθμών που εμφανίζονται μπροστά στα μάτια τους για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου.
Τα χταπόδια μπορούν να μάθουν να ανοίγουν τα μπουκάλια των χαπιών που προστατεύονται από παιδικά καπάκια, τα οποία πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν καν να καταλάβουν από μόνοι τους πώς ανοίγουν.
Τα σκυλιά και τα άλογα, μεταξύ πολλών άλλων ειδών που ζουν κοντά στον άνθρωπο, είναι σε θέση να αναγνωρίσουν αλληλουχίες κινήσεων της γλώσσας του σώματος που εμείς αγνοούμε ή δεν αντιλαμβανόμαστε.
Πολλά είδη μπορούν να κάνουν πράγματα που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε: νυχτερίδες που χαρτογραφούν το χώρο με ηχοεντοπισμό. Τα πουλιά αντιλαμβάνονται την περίπλοκη μηχανική της πτήσης και της προσγείωσης. Και τα ίχνη που σκόπιμα αφήνουν τα θηλαστικά που διέρχονται από ένα σημείο, μέσω των οποίων και αναγνωρίζονται από τη μυρωδιά του βουτυρικού οξέος.
Στην πραγματικότητα, το λειτουργικό σύστημα κάθε είδους είναι τελείως συντονισμένο να κάνει ό, τι πρέπει ώστε να επιβιώσει, πράγμα το οποίο καθιστά τις συγκρίσεις νοημοσύνης μεταξύ των ειδών, μάλλον άχρηστες.
«Φαίνεται εξαιρετικά άδικο να ρωτάς αν ένας σκίουρος μπορεί να μετρήσει ως το 10 αν η μέτρηση δεν είναι απαραίτητη στη ζωή ενός σκίουρου», γράφει ο De Waal.
«Ο σκίουρος είναι πολύ καλός στην ανάκτηση ξηρών καρπών, αν και μερικά πουλιά είναι οι απόλυτοι εμπειρογνώμονες …. Οτιδήποτε άλλο -αν δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τους σκίουρους και τους καρυοθραύστες σε αυτό το καθήκον- δεν έχει σημασία. Τι θα πεί «εγώ ξέρω να οδηγώ αυτοκίνητο»; Τα υπόλοιπα ζώα σε αυτό τον πλανήτη δεν χρειάζονται αυτό το είδος μνήμης για να επιβιώσουν».
Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να αναλύσουν τη γνωστική λειτουργία των ζώων, τείνουν να επικεντρώνονται σε έναν αυστηρά ανθρώπινο ορισμό της νοημοσύνης και συχνά καταστρέφουν το πείραμα.
Ο De Waal αναφέρεται εκτενώς στην χείριστη επιλογή γνωστικού πεδίου πειραματισμού, περιγράφοντας πειράματα όπου οι ερευνητές κακώς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα μη ανθρώπινα πρωτεύοντα δεν αναγνωρίζουν τα πρόσωπα και ότι οι ελέφαντες δεν χρησιμοποιούν εργαλεία ούτε αναγνωρίζουν τα εξ αντανακλάσεως είδωλα.
Επισημαίνει μια ολόκληρη σειρά δοκιμασιών εσφαλμένης επιλογής γνωστικού πεδίου που έδωσαν στα ανθρώπινα μωρά σαφή πλεονεκτήματα σε σχέση με τα μωρά των υπολοίπων πρωτευόντων.
Επικρίνει ελέγχους νοημοσύνης σκυλιών που υποτίθεται ότι έδειξαν πραγματικά ποιες ράτσες ήταν καλύτερες στο να ακολουθούν εντολές. Και αμέτρητα περισσότερες περιπτώσεις κακής επιστήμης κατά τη διάρκεια των αιώνων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι το πόσο, άλλα είδη, είναι παρόμοια με τον άνθρωπο.
Πάρτε χιμπατζήδες, που μοιράζονται το 99% του DNA τους με τους ανθρώπους. Ο De Waal περιγράφει έναν θηλυκό χιμπατζή που ονομάζεται Kuif ο οποίος έμαθε να ταΐζει ένα υιοθετημένο μωρό χιμπατζή με ένα μπουκάλι και ήξερε να αποσύρει το μπουκάλι όταν το μωρό χρειάστηκε να ρευτεί.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό ήταν το πώς η Kuif, κάθε φορά που την καλούσαν να πάει σε διαφορετικό χώρο για σίτιση, αφιέρωνε πρώτα χρόνο για να επισκεφτεί το άλφα αρσενικό, την βήτα θηλυκιά και αρκετούς φίλους της, να τους ξυπνήσει αν κοιμούνταν και να τους δώσει αποχαιρετιστήριο φιλί.
Ο Dandy, ένας νεαρός αρσενικός χιμπατζής που περιγράφει ο De Waal, ήταν αρκετά έξυπνος ώστε να μην αποκαλύψει την εύρεση κάποιων θαμμένων γκρέιπφρουτ ενώ ήταν σε παρέα μεγαλύτερων αρσενικών. Λίγες ώρες αργότερα, όταν έμεινε μόνος, έτρεξε πίσω για να τα φάει μόνος του.
Ο Grande, ένας άλλος χιμπατζής, καθόταν ήσυχα όταν δεν μπορούσε να φτάσει μια μπανάνα κρεμασμένη από το ταβάνι, μέχρι που, σε στιγμές έμπνευσης, σηκωνόταν για να δοκιμάσει μια νέα τεχνική να φτάσει τη μπανάνα: συνδέοντας ραβδιά για να δημιουργήσει ένα μακρύτερο εργαλείο ή στοιβάζοντας κιβώτια για να ανέβει πιο ψηλά.
Οι χιμπατζήδες δείχνουν σχεδόν ανθρώπινα επίπεδα γνωστικής πολυπλοκότητας σε ενέργειες σαν αυτές.
Και πάλι υπάρχουν περιοχές όπου η σκέψη του χιμπατζή ξεπερνά την ανθρώπινη σκέψη, μεταξύ αυτών η βραχυπρόθεσμη ανάκληση και ίσως κάποιο είδος κοινωνικής ευαισθητοποίησης.
Ο De Waal λέει ότι είμαστε στην αρχή μιας νέας επιστημονικής εποχής που αναγνωρίζει την πολυπλοκότητα της γνωστικής λειτουργίας των ζώων.
«Σχεδόν κάθε εβδομάδα υπάρχει ένα νέο εύρημα αναφερόμενο σε εξελιγμένες ζωικές νοητικές λειτουργίες, συχνά με συναρπαστικά βίντεο που το υποστηρίζουν», γράφει.
«Ακούμε ότι οι αρουραίοι μπορεί να μετανιώσουν για τις δικές τους αποφάσεις, ότι τα κοράκια κατασκευάζουν εργαλεία, ότι τα χταπόδια αναγνωρίζουν τα ανθρώπινα πρόσωπα και ότι ειδικοί νευρώνες επιτρέπουν στους πιθήκους να μαθαίνουν από τα λάθη του άλλου».
«Μιλάμε ανοιχτά για τον πολιτισμό των ζώων για την ενσυναίσθηση και τη φιλία τους. Τίποτα δεν είναι εκτός ορίων, ούτε καν η λογική που κάποτε θεωρήθηκε «σήμα κατατεθέν» της ανθρωπότητας».
Με αυτή την καινοτόμο προσέγγιση μπορεί να υπάρξει όχι μόνο μια καλύτερη κατανόηση του κόσμου γύρω μας αλλά και μια διαρκώς εκτεινόμενη συζήτηση για τα δικαιώματα των ζώων.
Συγκεκριμένα, ορισμένες ομάδες διεκδίκησαν τη χορήγηση νομικών δικαιωμάτων στους χιμπατζήδες – με έναν δικαστή στην Αργεντινή, πρόσφατα, να τα αναγνωρίζει σε έναν αιχμάλωτο χιμπατζή που ονομάζεται Cecelia.
Ο De Waal επισημαίνει ότι υποστηρίζει την καλύτερη μεταχείριση των ζώων, αλλά επισημαίνει, επίσης, προβλήματα, με την παροχή νομικών δικαιωμάτων σε περιορισμένο αριθμό ειδών.
«Θεωρώ πολύ δύσκολο να πω ότι ένας ελέφαντας ή ένας χιμπατζής έχει ορισμένα δικαιώματα και ότι ένα ποντίκι ή ένα σκυλί δεν τα αξίζει», δήλωσε στο BBC 4.
«Δεν ξέρω πού τραβάτε αυτές τις διαχωριστικές γραμμές ή πώς τις σχεδιάζετε».
Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε αρχικά από το Business Insider.
GUS LUBIN, BUSINESS INSIDER
27 JAN 2017
APODYOPTES 
Μια σκέψη σχετικά μέ το “Τα ζώα είναι μακράν εξυπνότερα απ’ όσο νομίζουμε”