«Τέχνη. Η αέναη προσπάθεια υπέρβασης του Θανάτου με στόχο να αγγίξει το θεϊκό. Η τέχνη στέκεται κάπου μεταξύ φθαρτού και αφθαρσίας»
– γράφει ο Δημήτρης Αθανασέλος

 

---

Η καθιερωμένη ερμηνεία της τέχνης και της δημιουργίας, περιορίζεται στη σχέση της με τα ανθρώπινα συναισθήματα και το νου. Η σύγχυσή της με τον όρο «τεχνική», οδηγεί τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι η τέχνη βασίζεται αποκλειστικά στην εμπειρία και στο ταλέντο.  Είναι πολύ δύσκολο να δοθεί ένας ακριβής ορισμός, ωστόσο, δεν είναι αυθαίρετο να καταφύγουμε μέσω μιας πιο σφαιρικής οδού ώστε να κατανοήσουμε μέχρι που εκτείνεται η ερμηνεία αυτού του όρου.

Τέχνη. Η αέναη προσπάθεια υπέρβασης του Θανάτου με στόχο να αγγίξει το θεϊκό. Η τέχνη στέκεται κάπου μεταξύ φθαρτού και αφθαρσίας. Αφορά την ύπαρξη, τη ζωή καθώς είναι η ίδια ζωή ωστόσο δεν είναι απαραίτητο να προσδένεται ούτε να συνδέεται μαζί της. Η «αληθινή» και «αυθεντική ζωή» όμως πάντα έχει την τέχνη στο προσκεφάλι της, γιατί η τέχνη της προσδίδει ένα ανώτερο νόημα και σκοπό. Βγαίνει αβίαστα, δίχως συνειδητή προσπάθεια, αυθόρμητα… με τον ίδιο τρόπο που θα ‘πρεπε να βιώνεται και η ζωή.

Τέχνη είναι ο Θεός.
Η φύση είναι τέχνη.
Τέχνη είναι ο άνθρωπος.

Είναι η προσπάθεια ερμηνείας της ύπαρξης, για όλο και κάτι ανώτερο. Είναι η ανάγκη (επι)κοινωνίας με τον εσώτερο εαυτό μας, με τη ζωή και ό,τι περιλαμβάνει αυτή έμβιο και μη, εκεί όπου η λεκτική επικοινωνία δείχνει λειψή.

Δημιουργία είναι να ανακαλύπτεις συνεχώς την εσωτερική σου δύναμη ή αλλιώς να την επαναφέρεις. Είναι να αποδέχεσαι την πραγματική σου φύση και να προχωράς με σιγουριά και πίστη, ασχέτως αν ενυπάρχει μέσα σου φόβος ή όχι. Είναι να είσαι γνώστης των δυνατοτήτων σου αλλά ακόμη περισσότερο, να είσαι γνώστης ότι οι δυνατότητες που έχεις και που σου δίνονται είναι άπειρες. Είναι να γίνεσαι αυτό που εν δυνάμει είσαι. Να ακολουθείς την εσωτερική φωνή που σου κραυγάζει «συνέχισε». Είναι η ελευθερία της επίγνωσης να κινείσαι μέσα από τα όρια που έχεις θέσει δίχως να βαρυγκομάς. Να αποδέχεσαι τον εαυτό σου ως έχει αλλά να έχεις μια συνολική εικόνα με ποιον τρόπο θέλεις να εξελιχθείς.

Άλλωστε δίχως εξέλιξη δεν υπάρχει δημιουργία. Δίχως εξέλιξη δεν υπάρχει ζωή. Στασιμότητα και θάνατος είναι ένα και το αυτό. Δημιουργία είναι η δύναμη της επιλογής.

Η δημιουργία είναι συνώνυμο της ζωής, ο φόβος είναι συνώνυμο του θανάτου. Ο δημιουργικός άνθρωπος παίρνει ρίσκα αλλά πολλές φορές, ίσως τις περισσότερες, φοβάται αλλά χρησιμοποιεί το φόβο του σαν ασπίδα και προχωρεί στο δρόμο της ζωής που ο ίδιος δημιουργεί για τον εαυτό του. Γιατί τη στιγμή της δημιουργίας δεν υπάρχει φόβος. Από θεολογικής άποψης, δημιουργία είναι η παντελής έλλειψη φόβου και μέσω της τέχνης αποτυπώνεται αυτό γιατί ο κάθε άνθρωπος από τη στιγμή που δημιουργεί, καλείται να έρθει αντιμέτωπος με τους πιο βαθιά ριζωμένους φόβους του και όταν το καταφέρνει αυτό, φτάνει ένα σκαλί πιο κοντά στην αυτογνωσία και στην εκτίμηση της ζωής.

Για τον άνθρωπο δημιουργό δεν υπάρχει προκαθορισμένη ζωή, τα πάντα είναι ρευστά και αβέβαια, αλλά αυτή είναι η πηγή της δύναμης του. Σαν ακροβάτης ισορροπεί στη ρευστότητα της ζωής και βγαίνει πάντοτε νικητής ανεξαρτήτως αποτελέσματος, γιατί έχει τη μοναδική δημιουργική ικανότητα να μετατρέπει σαν αρχαίος μύστης , σα μυστικιστής αλχημιστής, το φόβο σε ζωή. Το ρίσκο πάντα τον επιβραβεύει και τον πάει ένα βήμα πιο κοντά στην εσωτερική ολοκλήρωση. Αλχημιστής ο δημιουργικός άνθρωπος. Γιατί ο αυθεντικός άνθρωπος βιώνει (δε ζει απλά) τη ζωή του με τέχνη.

Όπως κάποτε οι αλχημιστές προσπαθούσαν να μετατρέψουν τα μέταλλα σε χρυσό, με κρυφή τους όμως επιθυμία να βρουν το ελιξήριο της ζωής, την αθανασία. Έτσι και ο καλλιτέχνης προσπαθεί μέσω της τέχνης να δώσει, συνειδητά ή όχι, ένα υψηλότερο νόημα και σκοπό στην ύπαρξη. Να μετατρέψει σε ήχους, εικόνες και λέξεις αυτό που δε μπορεί να βιώσει όντας «απλός» άνθρωπος.

Αλχημιστής λοιπόν ο άνθρωπος καλλιτέχνης. Παίρνει τη μαγιά της ζωής και τη μετουσιώνει σε μαγεία. Μαγικά κι εκλεπτυσμένα ο καλλιτέχνης, ο άνθρωπος που βιώνει έτσι τη ζωή ίσως είναι το πιο εξελιγμένο είδος ανθρώπου. Αυτό το είδος ανθρώπου λοιπόν δε δύναται να φτάσει σε αυτή τη δημιουργική κατάσταση ελλείψει πίστης.

Η Δημιουργία από τη φύση της είναι η κατ’εξοχήν πράξη πίστης. Κι όταν λέμε πίστη δεν εννοούμε απαραίτητα την πίστη σε κάποιο θρησκευτικό δόγμα αλλά την ελευθερία του ανθρώπου να δεσμευτεί σε μία αρχή καθώς από τη φύση του ο άνθρωπος είναι λατρευτικό ον. Πίστη είναι η αναγνώριση της αξίας και δυναμικής ενός σκοπού και η απόλυτη εμπιστοσύνη σε αυτόν. Η «λατρεία» είναι μία έμφυτη τάση του ανθρώπου. Η διαφορά είναι ότι ο καθένας μεταφράζει τη λατρεία με διαφορετικό τρόπο. Τα πάντα στην ύπαρξη δίνονται κατ’αναλογία της πίστης που διαθέτουμε μέσα μας . Απώλεια πίστης ισοδυναμεί με απώλεια δημιουργικότητας, απώλεια στόχου και σκοπού. Η πίστη είναι ο θεμέλιος λίθος της δημιουργίας. Ο θεμέλιος λίθος όλης της ύπαρξης.

Χωρίς την πίστη στην εσώτερη αρμονία του κόσμου, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει δημιουργία. Για να υπάρξει κάτι ως αποτέλεσμα/δημιούργημα, θα πρέπει να υπάρξει η ανάλογη πίστη σα σκέψη. Δε γίνεται ποτέ το αντίστροφο. Το αποτέλεσμα δηλαδή να προηγηθεί της σκέψης.

Μονάχα μέσα από τη δημιουργική διαδικασία όπως προαναφέρθηκε επέρχεται η αυτογνωσία. Μέσα από τη δημιουργική διαδικασία έχουμε τη δυνατότητα να μάθουμε ποιοι πραγματικά είμαστε και να κοινωνήσουμε πραγματικά τους εαυτούς μας.
Μέσα απο τη δημιουργία, μέσα από αυτή την ενεργητική κατάσταση απέναντι στη ζωή
επέρχεται μια μορφή υπερβατικής επικοινωνίας με τον εσωτερικό άνθρωπο, με τον ίδιο το Θεό.

Δίχως υπέρβαση δεν υπάρχει τέχνη. Η Δημιουργία από τη φύση της έχει υπερβατικό χαρακτήρα. Δε δαμάζεται με τη λογική, δε τιθασεύεται με στείρα λόγια. Είναι προΪόν ελευθερίας και δε την έχουμε ποτέ στην κατοχή μας. Αν πότε ποτέ έχουμε την εντύπωση πως την έχουμε κάνει κτήμα μας, μετά από λίγο αναφωνούμε περίλυποι «Απάτη!».

Δεν είναι ποτέ στατική γιατί συνεχώς αλλάζει πρόσωπο. Δεν εννοώ προσωπεία όμως, καθώς τα προσωπεία δεν ειναι αληθινά, είναι απλά επινόημα του ανθρώπου για να ανταπεξέλθει στην κοινωνική πραγματικότητα.

Γι’ αυτό ο άνθρωπος καλλιτέχνης, μέσα από τη καλλιτεχνική δημιουργία (ζωή) παίρνει στιγμιαία το ρόλο του Θεού και δίνει ζωή, πνοή στο αντικείμενο της δημιουργίας του. Εκείνη τη στιγμή δίχως να το καταλαβαίνει έχει καταφέρει να κάνει κάτι αιώνιο και άφθαρτο, ασχέτως αν το δημιούργημα του είναι (φαινομενικά) αιώνιο και άφθαρτο.

Ο χρόνος δε τον αγγίζει. Εξάλλου ο χρόνος για τον δημιουργικό άνθρωπο δεν υφίσταται. Τη στιγμή της δημιουργίας ο χρόνος σταματά. Τα κομμάτια του παζλ τακτοποιούνται και ο δημιουργικός άνθρωπος ξεφωνίζει «ένα βήμα τη φορά». Από τη στιγμή που δεν υπάρχει χρόνος ο άνθρωπος δημιουργός έχει άπλετη υπομονή. Ασχέτως αν έχει την τελική εικόνα ή όχι, υπομένει τα πάντα για να καταλήξει στο στόχο του. Η αίσθηση σκοπού που έχει, τον κάνει απρόσβλητο και με αυτό τον τρόπο μπορεί και ισορροπεί στο τεντωμένο σχοινί της ύπαρξης.

Όταν ο δημιουργός είναι εστιασμένος στον προσωπικό του σκοπό η αίθηση της πραγματικής περιπέτειας βρίσκεται στο ζενίθ. Η ζωντάνια που προκύπτει αποτυπώνεται παντού, σε όλους τους χώρους του, εσωτερικούς και εξωτερικούς. Ο δημιουργός αντιλαμβάνεται τα πάντα βιωματικά. Το βίωμα βρίσκεται πάντα στο παρόν κι έτσι μαθαίνει να ζει παρατηρώντας, ακούγοντας, αφουγκράζοντας το εσωτερικό του. Είναι πάντα δεκτικός στην αλήθεια και προσαρμοστικός στα εξωτερικά γεγονότα γιατί γνωρίζει το μεγάλο μυστικό «Τα πάντα μπορούν να σε διδάξουν». Είναι αναζητητής της σιωπής και αφουγκράζεται τον ήχο της. Κι όταν πραγματικά ακούσει, οτιδήποτε κάνει περνώντας στην πράξη θα ‘ναι τέχνη.

Μέσα από τη σιωπή κοινωνεί τον άνθρωπο και τον εαυτό του. Μέσα απο τη σιωπή μαθαίνει (ξανά) την αγάπη και μονάχα τότε είναι έτοιμος να λάβει και να δώσει αγάπη. Οι αισθήσεις του είναι διευρυμένες γιατί όλο του το είναι βρίσκεται στο παρόν:
Ακοή, όραση, αφή είναι εκεί για να τον υπηρετήσουν και να του δώσουν πλουσιοπάροχα τα δώρα της άκριτης παρατήρησης τους. Όταν όλες οι αισθήσεις βρίσκονται στο παρόν ο άνθρωπος δημιουργός βιώνει την κάθε στιγμή σαν αιωνιότητα. Μυστικά του αποκαλύπτονται γιατί η παρατήρηση του βρίσκεται σε ολοκλήρωση. Άκριτη δίχως προσπάθεια η αλήθεια ξετυλίγεται σαν το μίτο της Αριάδνης που σε βγάζει από το λαβύρινθο της πολυπλοκότητας και σου δείχνει το δρόμο προς την ολοκλήρωση.

Τη στιγμή της δημιουργίας ο χρόνος είναι κάθετος. Παύει να υφίσταται με τον τρόπο που ο άνθρωπος τον αντιλαμβάνεται με τις αισθήσεις του και με το συνειδητό νου. Η συνειδητή ζωή όπως την αντιλαμβάνεται σταματά, το ασυνείδητο ξεπροβάλλει μεγαλοπρεπές και ο καλλιτέχνης απλά το αποτυπώνει. Η δημιουργία, οπότε, φεύγει από τον ατομικό συνειδητό νου και γίνεται ένα με ολάκερη την ανθρωπότητα.

Ο χρόνος σε οριζόντια γραμμή άλλωστε, στην πραγματικότητα δεν υφίσταται… είναι μία περίτεχνη πλάνη της συνείδησης. Ο καλλιτέχνης λοιπόν φεύγει από αυτή την πλάνη, οτιδήποτε αποτυπώνει είναι αλήθεια. Δε γίνεται αλλιώς, στη δημιουργία δεν χωρούν ψέματα.