«Η μεγαλύτερη μη ρεαλιστική προσδοκία αφορά ίσως την πεποίθησή μας ότι δεν θα πρέπει να έχουμε μη ρεαλιστικές προσδοκίες.»
– γράφει ο Γιάννης Φλιάτης
Προσδοκίες και Καθημερινότητα
Στην πραγματικότητα, η ανάπτυξη προσδοκιών – ρεαλιστικών ή μη – φαντάζει αναπόφευκτη διαδικασία στην καθημερινότητα, από τη στιγμή που ερεθίσματα και αλληλεπιδράσεις πλημμυρίζουν την ζωή μας με κάθε ευκαιρία. Ερεθίσματα και αλληλεπιδράσεις που συνήθως οδηγούν σε σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές με το καθένα ξεχωριστά να αποτελεί μοναδικό κομμάτι της προσωπικότητάς μας και του τρόπου με τον οποίο βιώνουμε τον κόσμο και τους άλλους.
Έτσι, λοιπόν, φτάνουμε στη διαμόρφωση των προσδοκιών μας ή αλλιώς στο τι να περιμένουμε τόσο από τον ίδιο μας τον εαυτό όσο και από τους ανθρώπους, τις καταστάσεις ή τα γεγονότα γύρω μας. Αυτή η διαμόρφωση των προσδοκιών, όμως, καθώς και η μετέπειτα αξιολόγηση και επεξεργασία τους δύναται να έχει σημαντικότατο ρόλο στην ψυχική μας ευημερία και την εν γένει λειτουργικότητά μας. Αυτό συμβαίνει επειδή η υιοθέτηση αρκετά υψηλών προσδοκιών μπορεί συχνά να αποτελέσει μία επικίνδυνη συνήθεια, μιας και οι υψηλές αυτές προσδοκίες δε φαίνεται να συνάδουν πάντα με την αντικειμενική πραγματικότητα ή την πραγματικότητα των άλλων.
«Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα· είμαι ελεύθερος» – Η περίφημη έκφραση που συνδέεται στενά με τον Νίκο Καζαντζάκη (λέγεται ότι ο Κύπριος φιλόσοφος Δημώναξ ήταν ο πρώτος που την χρησιμοποίησε), φαίνεται να βρίσκει εφαρμογή στην περί προσδοκιών κουβέντα. Αλήθεια, πόσο συνδέονται οι προσδοκίες μας με τις ελπίδες και τους φόβους μας και πως μπορούν να επηρεάσουν τη θεραπευτική διαδικασία;
Προσδοκίες και Θεραπευτική Διαδικασία (Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία)
Το γνωστικό μέρος της ΓΣΘ έχει ως στόχο να απευθυνθεί στις γνωσίες του κάθε ατόμου – δηλαδή τις σκέψεις, τις νοερές εικόνες, τις πεποιθήσεις και τις προσδοκίες που ο καθένας από εμάς έχει να επιδείξει.
Προσδοκίες που μπορεί να έχουμε τόσο για την καθημερινότητά μας όσο και για την ίδια τη θεραπευτική διαδικασία ή και τον ίδιο το θεραπευτή. Όσον αφορά τη θεραπευτική διαδικασία, αυτός είναι και ένας από τους πρωταρχικούς στόχους κάθε ΓΣ θεραπευτή: να θέσει δηλαδή – συνεργατικά με το θεραπευόμενο – ρεαλιστικές προσδοκίες σχετικά με το αποτέλεσμα της θεραπείας, ενώ το ίδιο χρειάζεται να κάνει και ο ίδιος ως θεραπευτής. Μακροπρόθεσμα αυτό θα αποτελέσει μία γερή βάση πάνω στην οποία θα χτιστεί η θεραπευτική σχέση και η εν γένει πορεία της θεραπείας.
Αντίθετα, μία πρόσφατη έρευνα σχετικά με τις προσδοκίες στη θεραπευτική διαδικασία (Ekberg et al., 2016) έδειξε ότι θεραπευτές που δεν επιδιώκουν να απευθυνθούν στις προσδοκίες των θεραπευόμενων για τη θεραπευτική διαδικασία τείνουν να συναντούν δυσκολίες στη διάρκεια της θεραπείας, οι οποίες σχετίζονται κυρίως με το πόσο – πραγματικά – εμπλέκονται οι θεραπευόμενοι στη θεραπεία και στη λογική της, με ζητήματα στη θεραπευτική σχέση καθώς και με αυξημένο αριθμό συνεδριών για την επίτευξη των θεραπευτικών στόχων.
Πραγματικότητα vs Προσδοκίες
Έχει ειπωθεί ότι η ευτυχία ισούται με την πραγματικότητά μας όταν αυτή διαιρείται με τις προσδοκίες μας. Εάν η πραγματικότητά μας είναι χαμηλότερη από το πως προσδοκούμε να είναι η ζωή μας, τότε είναι πιθανό να νιώθουμε δυστυχισμένοι ή αποδιοργανωμένοι. Μπορούμε επομένως να επιφέρουμε μία θετική αλλαγή όταν η πραγματικότητά μας ισορροπείται με τις προσδοκίες μας – ή αλλιώς μπορούμε να δουλέψουμε πάνω στις γνωσίες μας ( σκέψεις, νοερές εικόνες, πεποιθήσεις και προσδοκίες), ώστε να τις κάνουμε πιο προσαρμοστικές και ρεαλιστικές.
References
APODYOPTES 